CEX’leri denetlemek kötü aktörleri durdurmaz: FTX somut bir örnek | Görüş
Yasal Uyarı: Sayfa içerisinde ifade edilen görüş ve düşünceler yalnızca yazara aittir ve crypto.news şirketinin görüş ve düşüncelerini temsil etmez.
FTX’in çöküşü ve beraberindeki medya haberlerinden kaynaklanan kötü hava, geniş kapsamlı bir paniğe yol açtı. Yine de gerçek şu ki, bu durum merkezi borsaların da çökebileceğini gün yüzüne çıkardı. Borsa çöküşünün uzun süreli bir etkisi oldu ve yatırımcılar için sorun olmaya devam ediyor. Başka bir FTX çöküşünü önlemek ise düzenleyicilerin görevi değildir.
Anlamlı bir değişim olmadan, bu yeni para sistemi geçmişteki hataları tekrarlamaya devam edecektir. Sektörümüz ve gelişmekte olan teknolojilerimiz dünyaya uyumlu ademi merkeziyetçiliğin mümkün olduğunu göstermelidir.
Uyumluluk kilit noktadır
FTX vakası, kurumsal uyumun ihmal edilmesinin risklerini vurgulamaktadır. FTX davasından çıkarılacak en büyük derslerden biri, daha iyi bir uyumluluğa ihtiyaç olduğudur. Parayı takip etme konusunda çok daha iyi bir iş çıkarmalıyız. Sorunlu borsadan kaybedilen yaklaşık 9 milyar dolarlık müşteri fonuyla birlikte, CEX’lerin sağlam bir çerçeve üzerine inşa edilmesi gerektiği açıktır.
FTX çökmesiyle dünyanın uyum ve şeffaflığa öncelik vermesi gerektiğini gördük. FTX vakası, nakit kontrolleri, İK protokolleri, onay mekanizmaları, finansal raporlamanın yanı sıra iç ve dış denetimleri kapsayan kurumsal yönetişime neden ihtiyaç duyduğumuzu vurgulamaktadır.
Yine de daha iyi bir düzenleme sadece iyi bir başlangıçtır.
Düzenleme tek başına yeterli değil
FTX’in çöküşünün ardından yasal borsalar hızla denetime tabi saklama hizmetlerini tanıtmaya başladı. Amerika Birleşik Devletleri’nde düzenlenmiş CEX’ler, fonların yalnızca kullanıcıları tarafından izin verildiği şekilde kullanılmasını sağlamak için müşteri fonlarını kendi fonlarından ayırmakla yükümlüdür.
Düzenleyiciler de yeni kuralların uygulanması konusunda giderek daha istekli hale gelmiştir ancak bu durum önemli riskleri ortadan kaldırmamaktadır. Geleneksel finans -merkezi başarısızlıkları önlemeyi amaçlayan katı düzenlemelerine rağmen- defalarca riskin kötü yönetildiği örneklere sahne olmuştur. Bear Stearns, Lehman Brothers ve son olarak Credit Suisse gibi çöküşler, insan müdahalesine çok fazla güvenmenin tehlikelerini ortaya koymuştur.
Düzenleme tek başına yeterli değildir. Kötü aktörler, cüzdanı tam anlamıyla kontrol ederse kişiye hasar vermeye devam edebilir.
Öz saklama herkesin hakkıdır
Diğer büyük ders ise kendi kendine velayettir. Sektörde bu konu hakkında çok konuşuluyor ancak bunun pratikte ne anlama geldiği genellikle tartışmalı. Bitcoin teknik dokümanı bu konuda temel bilgilere yer vermiş durumda: borsalara ve diğer üçüncü taraflara özel anahtarlarınızı emanet ederseniz, paranız üzerindeki kontrolünüzden vazgeçmiş olursunuz.
Bir zamanlar saygın bir borsa olarak nitelendirilen FTX, kripto işlemleri için iyi yönetilen, güvenli bir yer olarak kabul ediliyordu. Dahası, FTX sektörün sevgilisi gibi bir şeydi. Ancak, gerçek tamamen farklıydı. FTX’in çöküşüyle bağlantılı ticaret firması Alameda Research’ün milyarlarca müşteri fonunu çekmesine olanak tanıyan gizli bir “arka kapı” ayarlanmıştı. Yükselen piyasa ortamında faydalı olsa da Alameda’nın yüksek kaldıracı, düşüş dönemlerinde kayıpları önemli ölçüde artırdı. Kriz sırasında teminat çağrılarıyla karşılaşıldığında teminatların daha fazla satılması önemli ölçüde değer kayıplarını doğurdu.
Yatırımcıların yaşadığı travmanın bir parçası da dünyanın en büyük ikinci borsasının hızlı ve beklenmedik çöküşüydü. Sektörün göz bebeği neredeyse bir gecede hızlı bir şekilde tersine dönmüştü. Gerçekte, FTX’in gülünç pazarlama harcamaları ile birleşen kamu algısı, tüm dünyanın dikkatini çekti.
Ne yazık ki aynı kamuoyu, müşterilerin yanlışlıkla fonlarının Alameda Research tarafından uygulananlar gibi spekülatif faaliyetlerden korunacağını varsaymalarına yol açtı. Gerçekte ise FTX’in iflasının ardından ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) FTX’in Alameda Research’e “neredeyse sınırsız bir kredi hattı” sağladığını ve FTX’teki perakende yatırımcılar için milyarlarca dolarlık bir açık yarattığını duyurdu.
Çıkarılan ana ders hem zarar verici hem de şok edici kadar garip bir sistem vardı. Kripto paraları herhangi bir merkezi borsada saklamak tehlikelidir. Bu durum, herkesin bir anda parasını çekmek için bankaya koştuğu ve bankanın ya da bu durumda merkezi borsanın para çekme talebini karşılayamadığı bir işlem korkusu nedeniyle çok az uyarı ile para çekme işlemlerini aniden durduran platformların sayısıyla kanıtlandı.
İşte bu yüzden öz saklama önemlidir. Sanal varlıkları kendi kontrolünüz altında tutmak, kayıp risklerini azaltmanın tek yoludur. Bununla birlikte bir kripto borsasının başarısız olması durumunda, perakende yatırımcılar varlıklarının yalnızca küçük bir kısmını yıllar sonra kabul etmekle yetinmemelidir. Dijital para birimlerin %100’üne her zaman anında erişebilmeyi hak edebilmelisiniz. Düzenleme ve uyumluluk bir borsa için hala değerli güvenceler olsa da geleneksel yasal fon yönetimi kontrollerini kendi kendine saklama ile birleştiren yeni modeller ortaya çıkmaktadır.
Hibrit modellerle paradigmanın değiştirilmesi
Hiçbir düzenleme, bir finansal platformu başarısızlığa karşı tamamen korunaklı hale getirmeyecektir. Denetime tabi borsalarda bile kullanıcılar varlıklarının kontrolünü üçüncü taraflara bırakmaktadır. Bununla birlikte, bir sistem değişikliği için gerekli araçlar halihazırda mevcuttur. CEX’lerin %100 kendi kendine saklama çözümleri sunmasının bir yolu olsaydı bu ne olurdu?
Son yıllarda hibrit borsalar bir yanıt olarak ortaya çıkmıştır. CEX’lerin ve merkezi olmayan borsaların (DEX’ler) en iyi yönlerini harmanlamak inovasyonu mümkün kılacak ve varlık güvenliğini güçlendirecektir. Kullanıcılar artık aracılar olmadan doğrudan zincir üzerinde işlem yapabilir. Aynı zamanda, geleneksel kurumlar CEX güvenliği ve likiditesinden yararlanırken DeFi özelliklerine erişebilir.
Bu hususlardan daha da önemlisi, güvene dayalı olmayan risk yönetimi ve kendi kendini saklama özelliğine sahip hibrit modeldir. Riski etkin bir şekilde yönetmek için insan müdahalesi yerine koda güvenerek endişeler giderilebilir. Hibrit borsalar, düzenleyici uyumluluğu merkezi olmayan özelliklerle harmanlayarak kullanıcıların akıllı sözleşmeler aracılığıyla güvenli cüzdanlarda kripto paralarla doğrudan etkileşime girmesine olanak tanır. Kullanıcılar ayrıca saklama kuruluşlarını atlayarak fonları üzerinde doğrudan kontrol sahibi olur. Tüm bunlar CEX’lere benzer bir sistem gibi çalışıp kullanıcı dostu arayüzlerde gerçekleşir. Sonuç, hem CEX’lerin hem de DEX’lerin geleneksel zayıflıklarını azaltan ve hibrit kripto borsalarını potansiyel oyun değiştiriciler olarak konumlandıran gelişmiş bir ticaret sistemidir.
Kripto için uyan çağrısı
FTX davası hala gündeme gelirken, sektörlerin arka planda hala bu tür çalkantılar yaşadığını belirtmek gerekir. Wall Street’in kendisi de kripto alanındakilere benzer skandallar ve zorluklarla karşılaşmıştır. Enron Skandalı ve 2000’lerin başındaki Bernie Madoff Ponzi Şeması’nı bir düşünün.
Yine de, kripto endüstrisi koruyucuları olarak, bu vakayı sadece bir kayıp olarak görmemeliyiz. Bu tür skandallar sektörün itibarını zedelemekte ve bizi her seferinde geriye götürmektedir. Kripto endüstrisi hala gelişmekte ve zaman içinde olgunlaşmaktadır, ancak daima ileriye dönük yeni yollar bulmalıyız.
