Komodo CTO’su, çevresel bir strateji olarak deflasyonist token ekonomisinin önemi hakkında konuştu
Komodo’nun Baş Teknoloji Sorumlusu (CTO) Kadan Stadelmann, çevresel endişeleri ele alırken blok zinciri sektörünü geliştirmek için sürdürülebilir uygulamaları ve deflasyonist düzenekleri bir araya getirme ihtiyacını açıklıyor.
Blok zinciri teknolojisi, sürdürülebilir token ekonomisi (tokenomics) ve çevre bilincine olan talebin sektörü yeniden şekillendirdiği bir dönüm noktasında ortaya çıktı. Dünya iklim değişikliğiyle boğuşurken, blok zinciri projeleri ekolojik etki alanlarını en aza indirmek için yenilikler yapıyor.
Token yakma (burning) gibi deflasyonist mekanizmalar yalnızca finansal araçlar değil, aynı zamanda daha yeşil, sürdürülebilir bir ekonomik model oluşturmaya yönelik kapsamlı bir stratejinin parçasıdır. Bu, token arzını yönetmeye, nadirlik yaratmaya, uzun vadeli değer ve sürdürülebilirliğe öncelik veren yatırımcıları çekmeye yardımcı olur.
‘Deflasyonist’ ortamlarda varlık ucuzlarken, fiyatın gerilemeye devam edeceği beklentisiyle varlığa olan talebin de aynı şekilde düşeceğini belirtelim.
Sektörün sürdürülebilirliğe ve verimli token ekonomisine odaklanması yeni standartlar belirliyor. Stadelmann, blok zinciri teknolojisinin geleceğinin sürdürülebilir ve deflasyonist tokenomiklerin benimsenmesine bağlı olduğuna inanıyor.
Özellikle deflasyonist mekanizmaların yükselişiyle birlikte tokenomik modellerdeki hızlı gelişim göz önüne alındığında, bu modeller blok zinciri endüstrisinde uzun vadeli token değerini ve yatırımcı davranışını nasıl etkiliyor?
Özellikle deflasyonist mekanizmalar içeren tokenomik modeller, kripto yatırımcıları için uzun vadeli değer yaratmada etkili olmuştur. Tersine, enflasyonist token ekonomisine sahip projeler genellikle kripto paranın yaratıcılarını destekleyen bir ortam yaratır. Daha küçük token sahipleri ya da kripto varlığı yeni keşfeden kişiler, genellikle piyasa değerini etkileyecek kadar arz biriktiremedikleri için dezavantajlıdır.
Ek olarak, yüzyıllar boyunca küresel ekonomide itibari para birimlerinin enflasyon ve hiperenflasyonunun uzun vadeli olumsuz etkilerini gördük. Blok ödülünün azaltılması (örneğin $BTC) ya da tokenların yakılması (örneğin $BNB) gibi deflasyonist mekanizmalar tarihsel olarak sanal varlıkların piyasa değerinin artmasına yol açmıştır.
Komodo bu konuda herhangi bir adım atıyor mu?
Yakın zamanda Komodo (KMD) topluluğu, ikisi doğrudan $KMD için daha deflasyonist bir tokenomik modele yol açacak olan 3 teklifi onayladı. Bunlar arasında KIP0002 (işlem ücretlerinin %100’ünün yakılması ve KIP0003 (blok ödülünün 3 KMD’den 1 KMD’ye düşürülmesi) yer almaktadır. Onaylanan diğer teklif olan KIP0004 ise Komodo blok zincirini 2025 veya 2026’da Proof of Work’ten (PoW) Proof of Stake’e (PoS) geçirecektir. Kesin tarih henüz belli değil.
Ölçeklenebilirlik ve faaliyet verimliliği açısından, her proje için bağımsız blok zincirlerini destekleyen model, geleneksel tek zincir platformlarına göre ne gibi avantajlar sunuyor?
Tek zincirli bir model yerine çok zincirli bir modeli desteklemenin en önemli avantajı, kripto projelerinin kendi tokenomiklerini şekillendirme özgürlüğüdür. Örneğin Ethereum (ETH) üzerine kurulu projelerin, her bir işlemde temel işlem ücretlerini (gas) azaltma olanağı yoktur. Kullanıcılar ayrıca, merkeziyetsiz borsada (DEX) bir ERC-20 tokenını başka bir ERC-20 tokenıyla takas (swap) etmek gibi $ETH içermeyen işlemlerde bile, gas için ödeme yapmak üzere $ETH tutmak zorundadır.
Kendi blok zincirlerini kullanan kripto varlıklar için gas ücreti almaya veya ikincil bir kripto para birimine güvenmeye gerek yoktur. Projeler dilerse işlem ücretlerinde daha düşük bir tutar belirleyebilir. Her kripto para biriminin kendi blok zincirine sahip olması nedeniyle az bellek yoğunluğu (mempool) sayesinde işlemlerin tamamlama süreleri genellikle çok daha kısadır. Tipik olarak işlem ücretleri de çok daha tutarlı ve ucuzdur.
Şu anda blockchain sektöründe çevresel etkileri en aza indirme konusunda hangi mimari yenilikler öncülük ediyor? Bu teknolojiler ölçeklenebilirliği enerji verimliliği ile dengelemeyi nasıl başarıyor?
Çevresel sürdürülebilirlik açısından bakıldığında en büyük yenilik Hisse İspatı’dır (PoS). Eylül 2022’de gördüğümüz gibi, Ethereum’un Hisse Kanıtı’na geçişi, İş Kanıtı’na (PoW) kıyasla enerji tüketimini tahmini olarak %99,5 oranında azalttı. Sonuç olarak ağ da daha ölçeklenebilir hale geldi. Diğer PoS tabanlı blok zincirlerine bakacak olursak, ortalama olarak PoW tabanlı blok zincirlerinden çok daha yüksek saniye başına işlem (TPS) limitine sahip olduklarını görürüz.
Dikkate alınması gereken bir diğer önemli husus da PoS kripto paraların ortalama, teknik olmayan kullanıcıların ağın güvenliğine aktif olarak katılmasını ve blok ödülleri kazanmasını çok daha kolay hale getirmesidir. Bu durum HODLer (uzun vadeli elde tutmak) arasında daha yüksek katılıma yol açmakta ve kötü piyasa koşullarında satmak yerine daha uzun süre elde tutmak için teşvik yaratmaktadır.
Token yakma gibi deflasyonist stratejiler, daha geniş blok zinciri ekosisteminde zaman içinde piyasa dinamiklerini ve token değerini nasıl şekillendiriyor?
Net bir cevap vermek mümkün değil. Bazı durumlarda, token yakma gibi deflasyonist stratejiler fiyat istikrarına katkıda bulunabilir ya da aşağı yönlü fiyat baskısını hafifletebilir. Bu mekanizmalar token arzını azaltarak zaman içinde varlığın değerini düşürebilecek enflasyonist baskılara karşı koymaya yardımcı olur.
Yapılan istikrarlı atılımlar yatırımcı güvenini artırabilir ve daha uzun vadeli yatırımları çekebilir. Belirli bir kripto paraya yönelik talep en azından aynı kalıyorsa ya da zaman içinde artıyorsa, deflasyonist token ekonomisi teorik olarak bir fiyat artışına yol açmalıdır.
Blockchain platformlarının güvenlikten ödün vermeden veya maliyetleri artırmadan yüksek iş hacmi ve verimlilik sağlamasına yardımcı olabilecek ana mimari seçenekler nelerdir?
Kripto projelerinin yüksek iş hacmi ve verimlilik elde etmesine yardımcı olabilecek birkaç potansiyel seçenek vardır. Proof-of-Work (PoW) genellikle üst düzey güvenlik sunarken (özellikle Bitcoin gibi büyük blok zincirleri için), kaynak yoğun olabilir ve verimliliği kısıtlayabilir. Proof-of-Stake (PoS) ve Delegated-Proof-of-Stake (Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı, DPoS) gibi benzer modeller daha düşük kaynak gereksinimleri ile daha yüksek verim sunar ancak güvenliği sağlamak için dikkatli tasarım gerektirir.
Durum kanalları (örneğin Lightning Network) veya yan zincirler gibi ölçeklendirme çözümleri, zincir dışı (off-chain) işlem yapılmasını sağlayarak ana blok zincirindeki yükü azaltabilir ve verimi artırabilir. Ancak güvenliği ve birlikte çalışabilirliği sürdürmek adına ana zincirle dikkatli bir entegrasyona ihtiyaç duyulur.
Blok zinciri platformları için işlem ücretlerini düşük tutmak ne kadar önemlidir?
Gerçek şu ki, geliştiricilerin daha ucuz işlemlere olanak tanıyan bir blok zinciri üzerine inşa etme olasılığı daha yüksektir. Sonuç olarak, uygun fiyatlı olmaları halinde kullanıcıların da çeşitli merkeziyetsiz uygulamaları (dApps) kullanmaya başlama olasılığı daha yüksektir.
Blok zincirleri, geliştiricilerin hesaplama karmaşıklığını ve gas tüketimini en aza indiren akıllı sözleşmeler tasarlamasını kolaylaştırmalıdır. Bu da kod optimizasyonu, gas tasarruflu veri yapıları ve zincir dışı hesaplama gibi tekniklerle mümkündür. Ayrıca, dApp geliştiricileri hesaplama açısından pahalı işlemler için önceden hazırlanmış sözleşmeleri kullanmayı düşünmelidir.
Sektör çapında bir pencereden bakıldığında, çevresel sürdürülebilirliğe odaklanarak blockchain çözümleri tasarlarken, platformlarının hem verimli hem de minimum düzeyde etkili olmasını sağlamak için geliştiricilerin öncelik vermesi gereken temel hususlar nelerdir?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi en kolay yöntem PoS kullanmaktır. Bununla birlikte, eğer PoW gerekliyse enerji verimli madencilik algoritmaları veya hesaplama iş yükünü ve enerji tüketimini azaltan varyasyonları uygulamayı düşünün. Örnekler arasında Equihash (Zcash’te kullanılıyordu) veya Ethash (daha önce Ethereum’da kullanılıyordu) yer alıyor. İşletim düğümleri (node) veya madencilik çiftlikleri, enerji açısından verimli donanım ve veri merkezi uygulamalarına öncelik verir.
Buna yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması ve enerji israfını azaltmak için soğutma sistemlerinin optimize edilmesi de dahildir. Diğer bir çözüm ise blok zinciri protokolünü ve mimarisini verimlilik için optimize etmektir. Buna blokların boyutunun küçültülmesi, veri depolama ve alımının optimize edilmesi ve gereksiz hesaplamaların en aza indirilmesi de dahildir. Verimli veri yapıları ve sıkıştırma teknikleri de tüm enerji israfının azaltılmasına yardımcı olabilir.
