Kripto dolandırıcılığı reklamlarına karşı ne yapılabilir?

Yıllardır Facebook’ta para kazanmayı vadeden kripto dolandırıcılığı reklamları görünüyor ancak bunların tamamen durdurulması için hem Türkiye hem de global açıdan çok az ilerleme kaydedildi.

Her geçen hafta, internetteki kripto dolandırıcılığı reklamlarının sayısı ve bu reklamlara inanarak büyük miktarda para kaybeden kullanıcıların sayısı artmaya devam ediyor.

Daha da kötüsü, ilgili reklamlar genellikle Facebook ve X gibi en çok kullanılan sosyal medya platformlarında barındırılıyor.

Sosyal medya şirketleri, kullanıcılarını cazip görünen kripto yatırımlarıyla kandırmaya çalışan dolandırıcılara karşı koruma savaşında kaybediyor.

Sahte reklamların birçoğu resmi haber sitelerini taklit ediyor ve ünlülerin sahte alıntılarını içeriyor. Böylece kullanıcıların güvenini kazanmayı hedefliyorlar.

Bildirildiklerinde, hızlı bir şekilde kaldırılmalarına rağmen kaldırılan reklamların yerine onlarca yeni reklam çıkıyor.

Bu ne kadar büyük bir sorun ve sosyal medya platformları, dolandırıcılık reklamlarını tamamen ortadan kaldırmak için ne yapabilir?

Ünlü isimlerle oluşturulan sahte reklamlar

Ünlü kişiler, isimlerinin ve fotoğraflarının dolandırıcılık reklamlarında kullanılmasından rahatsızlık duyuyor ve yaşanan olaylar sonucunda bazıları, reklamların yayımlandığı sitelere karşı yasal işlem başlatmak için harekete geçti.

İlk olarak mahkemeye başvuranlardan biri, kişisel finans tavsiyeleri ile tanınan “Para Tasarrufu Uzmanı” olarak da bilinen İngiliz gazeteci Martin Lewis oldu.

Lewis, uzun süredir para meselelerinde takip edilen bir ünlü olduğu için, ömür boyu sürecek bir fırsat vadeden sahte bir reklamın kullanıcılar tarafından güvenilir bulunmasının ne kadar kolay olduğunu anlamak zor değil.

Nisan 2018’de ünlü gazeteci, Facebook’a karşı iftira davası açarak şirketi bu tür reklamların yayımlanmasını önleme çabalarını artırmaya zorlamayı amaçladı. Ocak 2019 tarihinde ise dolandırıcılıklara karşı önlem almakla görevli bağımsız bir projeye 3,8 milyon dolarlık bağışın da dahil olduğu bir anlaşma yaptı.

Lewis tarafından atılan adım doğru olsa da beş yıldan fazla bir süre sonra Facebook kullanıcıları dünyanın dört bir yanında hala dolandırıcılık sayfaları ile karşılaşıyor. Avustralyalı milyarder de Meta’ya dava açmak için harekete geçti ve eski adıyla Facebook’un bu reklamlardan kazanç sağladığını iddia ediyor.

Andrew Forrest, geçtiğimiz yıl sosyal medya üzerinde 1.000’den fazla reklam yayınlandıktan sonra binlerce insanın milyonlarca dolar kaybettiğini iddia etti.

Amerikan internet şirketleri tarafından sıkça kullanılan bir savunma, İletişim Uygunluk Yasası’nın 230. Maddesi’dir; bu madde, üçüncü şahıslar tarafından yayınlanan içeriklerden sorumlu tutulamayacaklarını belirtmekte. Ancak Meta’nın davayı reddetme çabaları bir yargıç tarafından reddedildi.

Bu nasıl oluyor?

BBC News kısa süre önce dolandırıcılık reklamlarıyla ilgili derinlemesine bir inceleme yayınladı ve markalarının suçlular tarafından sıkça kullanıldığını belirtti.

Dolandırıcıların, başlangıçta meşru bir kaynağı temsil ediyormuş gibi görünen reklamlar yayınlayarak Facebook’un tespit sistemlerini kandırabildiği açıklandı.

Şirket, dolandırıcıların mevzubahis tekniği kullanmasını durdurmak için harekete geçtiğini belirtiyor. Dolandırıcılık reklamları, Elon Musk’ın devralmasından bu yana X’te de yaygın hale geldi.

Ancak sosyal ağın kendine özgü bir sorunu var: Kötü niyetli aktörler, milyonlarca takipçisi olan hesapları ele geçiriyor. Ekim 2022’de ünlü Türk şarkıcı Haluk Levent’in yardımlaşmaya dayalı sivil toplum kuruluşu Ahbap’ın X hesabı saldırıya uğradı.

Çalınan hesaptan yapılan paylaşımda, kullanıcıların cüzdan adresine aktaracağı Bitcoin miktarının, 2 katının iade edileceği vaat edildi. Levent’in açıklamasına göre dolandırıcılar, Ahbap hesabını ele geçirdikten sonra 25 bin Türk Lirası değerinde kripto para da talep etti.

Ahbap üzerinde yaşanan olaylar bununla sınırlı kalmadı ve geçtiğimiz yıl, 6 Şubat, 2023 tarihinde Türkiye’de gerçekleşen depremlere yönelik bağış toplama girişiminde bulunan Ahbap platformu, kripto dolandırıcılığı ile karşı karşıya kaldı.

Ahbap platformu kripto para ile bağışları kabul ediyordu ancak X’te ortaya çıkan sahte kullanıcılar, yardımlaşma platformunu taklit ederek farklı cüzdan adresleri ile bağış toplamaya çalıştılar.

Birleşik Krallık’ta üzerinde düşünülen bir politika, sosyal ağların kullanıcıları koruyamamaları durumunda yıllık gelirlerinin %10’u kadar bir para cezasıyla karşı karşıya kalmalarını öneriyor.

Yapay zeka yaygın olarak sahte reklamları oluşturmak için kullanılırken, farklı yapay zeka araçları da bunları tespit edip yayılmadan önce durdurmak için önemli bir rol oynayabilir.

Meta, sahte reklamların giderek daha sofistike hale geldiğini ve sahte reklamların herhangi bir kullanıcısı tarafından kolayca bildirilebileceğini belirtti. X ise ekiplerinin “platformu korumak için 24 saat çalıştığını” söylüyor.

Şantaj mesajları ve sahte platformlar ile kripto dolandırıcılığı

Yakın zamanda Türkiye’de Aydın merkezli toplam 4 ilde yapılan operasyon sonucunda 9 şüpheli yakalandı ve açıklamaya göre 9 milyar Türk Lirası kripto dolandırıcılığı şebekesi tarafından kripto para ile aklandı.

Daha önce crypto.news tarafından bildirildiği üzere şebeke, kullanıcılar ile sosyal medya ve web site aracılığıyla iletişim kurulduğu ardından “uzlaşma bedeli”, “avukatlık ücreti” ve “dava kapama ücreti” gibi yöntemler ile varlıkları ele geçirdi tespit edildi.

Sahte kripto para borsası reklamları yayınlayan bir başka şebeke ise Ağustos 2024’te çökertildi. Kullanıcıları gerçek olmayan bir platforma yatırım yapmasını sağlayan dolandırıcılar, yurt dışındaki sponsorlukları ile güven kazanmayı başardı. Raporlara göre, 166 milyon 864 bin Türk Lirası değerindeki kripto varlıklarına el konuldu ve 8 şüpheli yakalandı.

Türkiye, 16 yaş üzeri kripto varlık sahipliği verilerine göre dünyada ilk sırada yer almakta. Bu bağlamda, ülkede kripto dolandırıcılığı ve benzeri olaylara karşı bilinçli olmak önemli bir yere sahip. Binance TR genel müdürü Mücahit Dönmez, Türk yatırımcılarının bilgi eksikliğinin bulunduğuna dikkat çekiyor ve yatırımcılarının bilincinin geliştirilebilir seviyede olduğunu vurguluyor.

Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), kripto varlık hizmet sağlayıcılarına yönelik yayınladığı son formda, şüpheli işlem bildirimine yönelik bildirim formunu güncelledi. MASAK’ın attığı adım ile birlikte, şüpheli işlemler bildirilebilecek ve şüpheli fonların takibi daha kolay hale gelecek.