Nobel ödüllü Türk ekonomist Daron Acemoğlu kripto paralar için ‘olumsuz’ görüşe sahip
Daron Acemoğlu, kripto paraların demokratik siyasetten vazgeçme ve devlet kurumlarıyla etkileşimi reddetme eğilimlerinin altını çizerken blok zinciri teknolojisinden umutlu olduğunu belirtti.
2024 Nobel Ekonomi Ödülü sahiplerinden biri olan Türk ekonomist Daron Acemoğlu, geçtiğimiz yıl X’te paylaştığı gönderi serisinde kripto paralar hakkındaki görüşünü paylaştı. Kendisi, paylaşımında kripto varlıklarla ilgili bazı endişelerini dile getirmiş.
Devletlerin para politikaları üzerinde çok fazla kontrol sahibi olduğu eleştirisine değinen Acemoğlu, başta Bitcoin olmak üzere dijital varlıkların bu gücü sınırlayabileceği ve devletlerin kötüye kullanımlarını engelleyebileceğini belirtti.
Bu sorunun çözümünün kripto varlık olmayabilir. Onun yerine, merkez bankalarını ve hükümetleri demokratik yollarla denetlemek gerekmekte. Acemoğlu’nun görüşüne göre, kripto paraların felsefesinde, demokratik siyasetten vazgeçip devletlerle olan ilişkilerden çekilme eğilimi var.
Söz konusu yaklaşımı “yenilgicilik” olarak nitelendiriyor ve bunun, merkeziyetsiz teknoloji projelerinde de görülebileceğini belirtiyor.
“Aslında, kripto paralarla ilgili beni endişelendiren şeylerden biri, felsefelerinde bir tür yenilgicilik barındırmalarıdır. Demokratik siyasetten ve devlet kurumlarıyla etkileşim kurmanın diğer yollarından vazgeçelim ve sadece hükümetlerle olan ilişkilerden tamamen çekilelim.”
Daron Acemoğlu, Ekonomist
Kripto para sektöründe, demokratik politikalardan uzaklaşıp aynı anda yatırım ile para kazanma umuduna dayalı bir “teknolojik iyimserlik” var. Kolay para kazanma fikri, kendiliğinden ortaya çıkmadı. Ekonomist, kriptoyu pazarlayan ve bundan kazanç sağlayan büyük bir endüstri olduğunu savunuyor. Sanal varlıklar ile ilgili birçok bilinen sorun mevcut ve problemler sık sık tekrarlansa da, kendisi yeniden vurgulanmaya değer görüyor.
Yasa dışı kullanım durumu
Kripto varlıklar, yasa dışı faaliyetlerden büyük bir destek alıyor. 2018 yılında yayımlanan bir akademik çalışma, Bitcoin işlemlerinin yaklaşık dörtte birinin illegal ticaretle ilgili olduğunu tahmin etmiş.
Çalışmaya göre, $BTC kullanıcılarının yaklaşık dörtte biri yasa dışı faaliyetlerde yer alıyor ve yılda yaklaşık 76 milyar dolarlık yasa dışı işlem Bitcoin ile gerçekleşiyor. Bu da toplam işlemlerin %46’sına denk gelmekte. Söz konusu miktar, ABD ve Avrupa’daki illegal ürün piyasasıyla benzer bir büyüklükte.
Öte yandan, Bitcoin’e olan ilgi arttıkça ve daha gizli kripto para ortaya çıktıkça bu yasa dışı kullanım oranı düşüyor.
Chainalysis’in bu yıl paylaşılan raporu, 2020 ila 2024 yılları arasında kripto para suçlarıyla ilgili en büyük operasyonlardan 10 milyar dolar ele geçirildiğini ortaya koyuyor. Ayrıca raporda, blockchain teknolojisinin şeffaflık ve izlenebilirlik özelliklerinin suç faaliyetlerini tespit ve takip etmedeki kullanımına dair ayrıntılar veriliyor.
‘Blok zinciri teknolojisi faydalı olabilir’
Daron Acemoğlu enerji tüketimine de dikkat çekti ve “Bitcoin gibi proof-of-work kullanan kripto paralar büyük bir enerji israfına neden oluyor” dedi. Kripto paralar, eğer 20.000’den fazla kripto para biriminden biri yaygın olarak kabul edilirse, hükümetlerin para basma gelirlerini çalabilecekleri için cazip hale gelmekte.
Ancak bu, ekonomistin düşüncesine göre aslında hükümetlerden gelir elde etmeye yönelik bir “rant arayışı”. Yine de ekonomist, blok zinciri tabanlı özel paranın gelecekte toplumsal olarak faydalı olabileceğini düşünüyor. Özellikle, hükümetler dijital para birimlerine geçer ve vatandaşlar hakkında daha fazla veri toplamaya başlarsa, bu durum mahremiyeti ortadan kaldırabilir ve hükümetlerin bilgi kontrolünü aşırı derecede artırabilir.
“Eğer birçok hükümet dijital para birimlerine geçer ve vatandaşlar hakkında veri toplama işlemlerini artırmak için dijital kayıtlar kullanırsa, mahremiyet kalmayabilir ve bu durum hükümetlerin bilgi üzerindeki kontrolünü büyük ölçüde artırabilir.”
Daron Acemoğlu, Ekonomist
Böyle bir durumda merkeziyetsiz ve mahremiyeti koruyan araçlara sahip olmak, bilgi, para ve siyasette demokratik kontrolü güçlendirmek için önemli olabilir.
Daron Acemoğlu ile crypto.news Türkiye ekibi olarak iletişime geçmeye çalışıyoruz, görüşlerini detaylandırması durumunda makaleyi güncelleyeceğiz.
