Solana hakkındaki gerçek dışı bilgiler: Veriler aslında ne gösteriyor?

Çok az platform, geçmişten bu yana Solana kadar şüphecilikle karşılaşmıştır. Eleştirmenler Solana’yı sık sık olay yaşayan merkezi bir ağ olarak tanımlamaktadır. Ancak böyle bir söylem, Solana ekosisteminde kaydedilen ilerleme ve gerçek verilerle uyuşmamaktadır. Bu makale, Solana’nın temel metriklerini kapsamlı bir şekilde analiz ederek bu yanlış anlamaları gidermeyi amaçlamaktadır.

Yaygın olan olumsuz görüşün aksine, Solana (SOL) çeşitli yönlerden kayda değer bir büyüme ve yenilik sergilemektedir. Ağında işlem gören stablecoinlerin artan hacimleri ve Ethereum’a (ETH) kıyasla daha yüksek merkeziyetsiz kripto para borsası (DEX) hacimleri, Solana’nın artan yararını vurgulamaktadır. Ayrıca, platformun yüksek veri hacmi, teknik yeteneklerini ve sağlamlığını ortaya koymaktadır. Ek olarak, yeni adreslerdeki ve günlük aktif kullanıcı sayısındaki artış, daha geniş kripto topluluğu arasında artan güveni ve benimsemeyi yansıtmaktadır.

Bu metrikleri inceleyerek, Solana’nın Haziran 2024 itibarıyla kripto para piyasasında neden değerinin altında bir varlığı temsil ettiğine dair dengeli ve veri odaklı bir bakış açısı sağlayacağız.

Merkeziyetçilik

Blok zinciri ağının merkeziyetsizliği karmaşık yapıdadır ve sadece tek bir metrik üzerinden değerlendirilemez. Hangi ağın gerçekten merkeziyetsiz olduğunu her ayrıntıya göre derinlemesine incelemek bütün bir makaleyi kapsayabilir. Bu nedenle biz Nakamoto katsayısına odaklanacağız. Nakamoto katsayısı, bir ağda sistemi bozmak için iş birliği yapması gereken minimum varlık sayısını ölçer. Solana ve Ethereum gibi proof-of-stake (PoW) ağlar için %33’lük bir oran önemliyken, Bitcoin ve benzeri proof-of-work (İş Kanıtı, PoW) ağları için %51’lik üstünlük çok önemlidir.

21 Haziran, 2024 tarihinde Solana’da 1.525 aktif doğrulayıcı bulunuyordu ve bunlardan 20’si %33’ten fazla hisseye sahip. Öte yandan, Ethereum’un 1.024.619 aktif doğrulayıcısı vardır ve sadece iki kuruluş hissenin %33’ünden fazlasını kontrol etmektedir. Bir doğrulayıcının Ethereum ağında bir düğüme (node) sahip olabilmesi için 32 $ETH yatırması gerekmektedir. Buradaki sorun, bir varlığın birden fazla doğrulayıcıyı kontrol ederek gerçek merkeziyetsizlik seviyesini maskeliyor olmasıdır.

Dune verilerine göre, Lido ve Coinbase Ethereum’daki payın %33’ünden fazlasını elinde tutuyor. Her bir düğüm 32 ETH’ye sahipse, 1.024.629 aktif düğümden bu iki şirket potansiyel olarak 432.389 doğrulayıcıyı kontrol etmektedir. Kontrolün bu şekilde iki yerde toplanması, merkeziyetsizlik ilkesini tehlikeye atmaktadır.

Bitcoin (BTC) için, ağda henüz “ayıklanmamış” 17.692 adet düğüm bulunmaktadır ve bunların 7.516’sı ağı kesintiye uğratma kapasitesine sahiptir. Ne yazık ki, her bir düğümün bireysel hashrate’i (hash oranı) hakkında hiçbir bilgi mevcut değildir. Bu sayının hesaplanmasında Peer Index (PIX) kullanılmıştır. PIX değeri 0 ila 10 arasında değişmekte olup, bir düğümün özelliklerine ve ağ ölçümlerine bağlı olarak her 24 saatte bir güncellenir ve 10 en çok istenen değerdir. PIX değeri 5 veya daha fazla olan düğümler dikkate alınmıştır.

Bazıları Bitcoin’in merkeziyetsizliğinin hash oranı dağılımı üzerinden değerlendirilmesi gerektiğini savunabilir. Şu anda iki madencilik havuzu olan Foundry USA ve Antpool, ağın hash oranının %51’inden fazlasını kontrol etmektedir.

Bununla birlikte, bu havuzları ağın denetleyicileri olarak düşünmek yanlıştır çünkü bunlar bireysel madenci havuzlarıdır. Madencilik havuzları, madencilerin blokları çözüp ödül kazanma şanslarını artırmak için hesaplama kaynaklarını bir araya getirmelerine olanak sağlar. Bir havuz kötü niyetli davranmaya başlarsa, bireysel madenciler farklı bir havuza geçerek ağın merkeziyetsizliğini koruyabilir.

Blok zinciri ağlarının merkeziyetsizliği çok yönlüdür ve tek bir metrikle doğru bir şekilde değerlendirilemez, ancak Nakamoto katsayısı karşılaştırma için faydalı bir perspektif sağlar. Solana’nın pozisyonu ilk bakışta göründüğü kadar endişe verici değildir. Nakamoto katsayısı 20 doğrulayıcının, hisselerin %33’ünden fazlasına sahip olduğunu gösterdiğinden, Solana sadece iki kurumun hisselerin %33’ünden fazlasına sahip olduğu Ethereum’dan daha merkeziyetsiz görünmektedir. Dahası Solana, Bitcoin kadar merkeziyetsiz olmasa da merkeziyetsizlik seviyesini koruyarak güvenlik ve güvenilirliğini önemsemektedir.

Kararlılık

Yüksek hızlı işlemleri ve düşük ücretleriyle bilinen Solana, son yıllarda yaşadığı birkaç kesinti nedeniyle ağ istikrarı konusunda eleştirilerle karşı karşıya kaldı. Ancak, daha yakından bakıldığında durumun abartılmış olabileceği ortaya çıkıyor. Solana’nın çalışma süresi geçmişi incelendiğinde, ara sıra yaşanan kesintilere rağmen ağın kararlılığı belirgin hale geliyor.

2021 yılında Solana hiçbir kesinti yaşamadı ve tam bir yıl boyunca kesintisiz hizmet verdi. Ancak, 2022’de toplam 108 saat süren 27 kesinti ile önemli bir artış görüldü. İlerleyen 2023 yılında, toplam 19 saat süren sadece iki kesinti ile önemli bir gelişme kaydedilmiştir. 2024 yılında, 19 Haziran’a kadar, ağda beş saat süren sadece bir kesinti yaşandı. Bu sayılar kayda büyüklükte olmakla birlikte, hikâyenin sadece bir kısmını yansıtmaktadır.

Çalışma süresi dikkate alındığında, kesintiler toplam faaliyet süresinin çok küçük bir kısmını temsil etmektedir. Örneğin, 2022 yılında 27 kesintiye rağmen ağ yılın %99,47’sinde işlevselliğini korumuştur. Benzer şekilde, 2023’te 19 saatlik ve 2024’te Haziran ortasına kadar 5 saatlik kesinti göz ardı edilebilecek türdendir.

Bu kesintilerin ana sorumlusu Solana’nın yapısıdır. Ağ, yoğun kullanımı beraberinde getiren hız ve düşük maliyetlere öncelik vermektedir. Bu yüksek trafik tıkanıklığa ve düzensizliğe yol açabilir. Örneğin, Solana her 400 ms’de bir blok üretmekte ve bu diğer blok zincirlerinden çok daha hızlıdır. Hızlı üretim oranı nedeniyle, blok oluşturma bir veya iki saat durduğunda, daha şiddetli görünür. Diğer blok zincirleri hatta Bitcoin bile, kesinti süreleriyle karşı karşıyadır. Örneğin; 689300 numaralı bloğun ardından 689301 numaralı bloğun çıkarılması iki saatten fazla sürmüştür.

Solana’nın performans sınırlarını zorlama konusundaki stratejisi, teorik model ve simülasyonların önceden tahmin edemediği gerçek dünya zorluklarıyla karşılaşmasına ve bunları çözmesine olanak tanır. Bu yaklaşım, SpaceX’in hızlı bir yenilik elde etmek için başarısızlıklardan öğrenmeye yönelik döngüsel sürecine benziyor. Bazı eleştirmenler Solana’nın geçmişteki kesinti sürelerini bir yükümlülük olarak görse de bu titiz test ve sorun çözme aşaması sonuçta önemli bir rekabet avantajı sağlıyor.

Sayısal verilerle Solana

Günlük aktif cüzdanlar

Solana’nın şu anda 1.600.000 günlük aktif cüzdanı var ve bu rakam Ethereum’un 367.000 günlük aktif cüzdanından önemli ölçüde daha yüksektir.

Girişler ve çıkışlar

Nisan 2023 ila Haziran 2024 tarihleri arasında Solana’ya 801,73 milyon dolar giriş ve 654,21 milyon dolar çıkış olmuştur. Buna karşılık Ethereum’a 694,17 milyon dolar giriş ve 694,1 milyon dolar çıkış olmuştur. Bu, Ethereum’un yaklaşık 70.000 dolarlık net girişine karşılık Solana için yaklaşık 150 milyon dolarlık net girişle sonuçlanmaktadır.

DEX hacimleri

DEX hacimleri açısından da Solana mükemmel bir performans sergilemiştir. Birkaç kez Ethereum’un işlem hacimleriyle aynı seviyeye gelmeye ya da bu hacimleri geçmeye başladı. Bu önemlidir çünkü Solana’nın piyasa değeri yaklaşık 63 milyar dolardır ve Ethereum’un 430 milyar dolarından çok daha küçüktür. Ayrıca, Ethereum’un piyasadaki dokuz yılına kıyasla Solana’nın tokenı yalnızca dört yıl önce piyasaya sürüldü. Daha yeni ve küçük olmasına rağmen Solana’nın DEX hacimlerinde Ethereum ile rekabet edebilmesi potansiyelini göstermektedir.

Stablecoin transfer hacimleri

Solana’nın yüksek stablecoin transfer hacimleri, artan işlem hızları ve düşük ücretlerinden kaynaklanıyor. Bu da onu kullanıcılar için çekici kılıyor. Ağın birçok işlemi verimli bir şekilde işleme yeteneği, yüksek hacimli etkinliği destekler. Ek olarak, Solana’nın ölçeklenebilirliğe ve kullanıcı dostu deneyime odaklanması, stablecoin transferlerindeki üstünlüğünü daha da artırıyor.

Gelir

Solana’nın geliri 2024’ün ortalarında Ethereum’a kıyasla %50 seviyesine yükselerek daha önce görülmemiş bir düzeye ulaştı. Tarihsel olarak, 2021 ve 2022’deki en yoğun faaliyet dönemlerinde, Solana’nın geliri Ethereum’un %1’inden azdı. Bu rakam 2024’ün başında yaklaşık %10’du. Gelir oranındaki bu ciddi artış, Solana’nın ağ üzerinde artan kullanımına ve ekonomik faaliyetine işaret etmektedir.

Özet

Solana’nın merkezi ve güvenilmez bir ağ olduğu söylemi gerçek veriler karşısında geçerliliğini yitirmektedir. Sağlam teknik altyapısı ve artan benimsenme oranıyla Solana önemli bir ilerleme ve direnç göstermektedir. Nakamoto katsayısı, Solana’nın merkeziyetsizliğinin Ethereum’unkinden daha avantajlı olduğunu ve ağı bozmak için daha az sayıda kuruluşun iş birliği yapması gerektiğini göstermektedir. Bitcoin kadar merkeziyetsiz olmasa da Solana hala önemli bir merkeziyetsizlik seviyesini korumaktadır.

Geçmişteki kesintiler nedeniyle sık sık eleştirilen ağ kararlılığı, önemli çalışma süresi ve sürekli geliştirmelerle belirgin bir iyileşme göstermektedir. Solana’nın yüksek performans ve ölçeklenebilirliğe stratejik olarak odaklanması, zaman zaman istikrarsızlığa yol açsa da diğer ileri teknoloji alanlarında görülen yinelemeli gelişime benzer şekilde hızlı yenilik ve esneklikle sonuçlanmaktadır.

Günlük aktif cüzdanlar, giriş ve çıkışlar, merkeziyetsiz borsa hacimleri ve gelir gibi veriler Solana’nın kripto para ekosisteminde yükselen önemini göstermektedir. Daha küçük piyasa değerine ve daha genç olmasına rağmen, ağın düşük maliyetlerle yüksek işlem hacimlerini idare etme yeteneği, kendisini Ethereum’a karşı zorlu bir rakip olarak konumlandırıyor.

Genel olarak Solana’nın performansı ve büyümesi, yalnızca olgunlaşan değil aynı zamanda sektörde yeni standartlar belirleyen, hakim olumsuz algılara meydan okuyan ve kendisini piyasada değerli bir varlık olarak kabul ettiren bir platformu yansıtmaktadır.