Solana, zincir üstü saklama maliyetlerini %99 oranında azaltmayı amaçlayan ‘ZK Compression’ı tanıttı
Solana blok zinciri, Light Protocol ve Helius Labs iş birliğiyle geliştirilen ZK Compression adlı yeni bir özelliği kullanıma sundu.
21 Haziran’da Light Protocol ve Helius Labs iş birliğiyle başlatılan bu çözüm, zincir üstü (on-chain) depolama maliyetlerini %99 oranında azaltmayı hedefliyor.
ZK Compression, zincir üstü verileri sıkıştırmak için sıfır bilgi (ZK) kanıtlarını kullanması geliştiricilerin teorik olarak güvenlik veya performanstan ödün vermeden Solana’nın daha düşük maliyet ile verileri depolayabileceği anlamına geliyor.
Seyrek Merkle Ağacı (SMT) kullanılarak, zincir dışı (off-chain) verileri doğrulanmak üzere zincir üzerinde depolanır. Bu şekilde veri bütünlüğü sağlanır ve depolama maliyetleri önemli ölçüde azalır.
Light Protocol’e göre ZK Compression, 100 sıkıştırılmış token hesabı için saklama maliyetini yaklaşık 0,0004 SOL’a, yani genellikle 0,2 SOL olan maliyeti 5.000 kat düşürebilir.
Ayrıca, milyonlarca kullanıcıya airdrop verilmesi gibi büyük ölçekli operasyonlar için maliyetler 260.000 dolardan 50 dolara kadar düşebilir.
Helius CEO’su Mert Mumtaz, ZK Compression’ın getirdiği büyük maliyet düşüşü ve ölçeklenebilirlik kazançlarını dile getirdi.
Mumtaz, “Özetle, zincir içi sıkıştırma ile 10.000 kat ölçek iyileştirmesi elde ediyoruz ve ışık hızında senkronize olan durdurulamaz, küresel bir mekanizma olan The Financial Computer’ı inşa etmeye bir adım daha yaklaşıyoruz” dedi.
Benzer şekilde, Solana Strateji Başkanı Austin Federa, yeniliğin zincir üstü hesap depolama maliyetlerini ele aldığını belirtti.
Federa, ZK Compression’ın tokenlar ve hesaplar için cNFT’lerin NFT’ler için sağladığı maliyet tasarrufuna benzer bir özellik sağladığını ve blok zincirine daha fazla kullanıcı çeken ürünlerin geliştirilmesini mümkün kıldığını açıkladı.
Ethereum topluluğunun birkaç üyesi ise yeni bu yapıya eleştiri getirdi. ZKsync kurucusu Alex Gluchowski, X (eski adıyla Twitter) üzerinde şu yorumu yaptı:
“Tüm Solana tezi bir anda yok oldu. Etkileyici. Bu arada ZKsync, Ethereum için ‘sessizce’ şekillendirilebilir ZK geleceği inşa ediyor. Bu hafta büyük bir açıklama yapacağız.”
Ethereum yatırımcısı Ryan Berckmans ise yeni yaklaşımı Layer 2 ağı olarak etiketlemediği için duyuruyu eleştirdi ve bir X gönderisinde bunu “etik olmayan iş girişimi” olarak nitelendirdi. Ayrıca, “Yeni ürünleri aslında bir Layer-2. Katman 2’ler kazandıran bir model” şeklinde sözlerini sonlandırdı.
Benzer şekilde, Adam Cochran gibi diğer kripto topluluğu üyeleri, Solana sıkıştırma aracının esasen bir Layer-2 olduğunu ancak geliştiricilerin bunu farklı bir şekilde sunduğunu iddia etti.
Cochran, “Bir gün Solana topluluğu, inşa ettikleri şeyin iyi bir Layer 2 özelliği veya geçerliliğe dayalı bir rollup olduğunu ve bütün bir zincir olmadığını fark edecek” dedi.
Yanıt olarak, Solana kurucu ortağı Anatoly Yakovenko, ZK Compression’ı savunarak Layer-2 benzeri özelliklerini kabul etti ancak benzersiz yönlerini de vurguladı.
Geleneksel Layer-2 ağlarından farklı olarak ZK Compression, güvenlik odaklı çoklu imza protokolüne, özgün zincir kimliğine, bir yönetim tokenına veya harici bir sıralama sistemine ihtiyaç duymamakta.
Anatoly, sözlerinde şu ifadelere yer verdi: “Solana doğrulayıcıları hala tüm işlem ücretlerini alıyor. Bu, insanların Layer-2’ler hakkında şikayet ettikleri şeylerin olmadığı bir Layer-2 gibi.”
