5G5D: ‘Türkiye’de sanal varlıkların yasal altyapısı’, WhiteBIT TR uyum görevlisi değerlendirdi
WhiteBIT TR Uyum Görevlisi Aybike Özer Tunçay, 5G5D kapsamında crypto.news Türkiye’ye verdiği özel röportajda, Türkiye’deki sanal varlıkların yasal altyapısı konu başlığı altında kripto varlık hizmet sağlayıcıların, kripto paraların ve NFT’lerin nasıl değerlendirildiğine dair görüşlerini bizlerle paylaştı.
5G5D röportaj formatı içerisinde uzmanlar hafta içleri her gün bir konu başlığı altında merak edilen tüm soruları cevaplamakta. Bu hafta ise konu başlığı “Türkiye’de sanal varlıkların yasal altyapısı” olarak belirlenmiştir.
2 Temmuz 2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Kripto Varlık Yasası ile çoğunlukla yatırımcıların bildiği adıyla kripto borsalarını kapsayan geniş çaplı bir düzenleme yürürlüğe girdi. Bu yasa tasarısı içerisinde yer alan en önemli ibarelerden birisi yetkin kurum olarak SPK’nın seçilmesi ve faaliyetlerini sürdürmek isteyen kripto varlık hizmet sağlayıcıların SPK onayı alması gerektiğidir.
Basın saatine göre SPK tarafından yayınlanan geçici Faaliyette Bulunanlar Listesi’nde, 80 adet borsa yer almakta. Bunun anlamı, ilgili borsalar sanal varlık ticareti ya da saklama hizmetini yasal açıdan sorun olmayacak şekilde sunmaktadır.
Sonuç olarak 10 yıldan fazla bir süredir geleneksel bankalardan kripto varlık hizmet sağlayıcılarına kadar farklı platformlara yasal danışmanlık hizmeti sunan Aybike Özer Tunçay’a bir kripto varlık hizmet sağlayıcısı uyum görevlisi olarak Türkiye’de sanal varlıkların yasal altyapısına dair ne tür çalışmaların yürütüldüğünü sorduk.
Türkiye’deki kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mevcut yasal statüsü nedir? Bu sağlayıcıların daha iyi denetlenmesi için hangi yasal düzenlemelere ihtiyaç var?
Türkiye’de 2021 yılına kadar resmî bir düzenleme olmamışken ilk olarak Nisan 2021’de “Kripto Paraların Ödemelerde Kullanılmamasına İlişkin Yönetmelik” olarak düzenlemeye gidilmiş akabinde Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları’nın (KVHS) da resmî olarak isimlerinin geçmesi sonrası Mayıs 2021’de de Masak yükümlüsü oldukları ilan edilmiştir.
Daha sonra 2 Temmuz 2024’de düzenlemeye gidilmiş ve faaliyet izni için yetkili SPK olarak belirlenmiş ve hizmet sağlayıcıların işlemlerini devam ettirebilmeleri için SPK’ya başvuru zorunluluğu getirilmiştir. SPK’da bu tarihten sonra KVHS’nı ilgilendiren 2 tane duyuru yayınlamıştır. 8 Kasım 2024 tarihine kadar KVHS için sermaye şartı 50 milyon TL’ye çıkarılmış ve paylarının tamamının nama ve nakit karşılığı yazılı olmasını, en az 50 milyon TL sermayelerinin ödenmiş olmasını, ticaret unvanlarında “kripto varlık alım satım platformu” ibaresinin bulunması, esas sözleşmelerinde kripto varlık hizmetlerinin yer alması, YK’larının en az 3 üyeden oluşması şartı gibi bazı kriterler getirilmiştir.
19 Eylül 2024’de de duyuru gerçekleştirilmiş ve yine listeleme kriterleri, promosyon yasakları gibi ek bazı kriterler getirilmiştir. Yapılmış olan düzenlemeler ve zaten aslında KVHS’ın Masak yükümlüsü olmaları sebebi ile bankalar kadar sorumlulukları da olmuştur. Bu sebeple yapılan düzenlemeler KVHS için şu an yeterli ve bağlayıcıdır. Yalnızca bu platformların gerçekten yükümlülüklere uyup uymadıklarının düzenli olarak denetlenmesi ve uygulamada birlik olması için de ilerleyen aşamalarda TBB gibi bir birliğin kurulması iyi olacaktır. Yatırımcıların da varlıklarını korumaları için işlemlerini güvenilir ve tam uyumlu platformlarda yapmaları, tacir gibi kendi sorumluluklarını almaları gerekmektedir.
Kripto varlıklara ilişkin dava süreçleri ne aşamadadır?
Kanunlar şimdiye kadar hep ihtiyaca göre düzenlenmiştir ve özel kanun bulunmaması halinde de genel kanunlar uyarınca uyuşmazlıklar çözüme bağlanmıştır. Kripto varlıklar ile ilgili uyuşmazlıklarda da bu itibarla dava konusuna göre hukuk mahkemelerinde yahut ceza mahkemelerinde çeşitli yargılamalar yürütülmektedir. Burada konunun ve tarafların türüne göre çok çeşitli senaryolar üzerinden dava prosedürleri konuşulabilir.
Düzenlemeler oluştukça da özel kurallar kapsamında kanunlar da geliştirilecektir. Şu an için bilişim hukukunun çok özel bir alanındaki düzenlemelere ayak uydurmaya çalışmaktayız. Bu konuda da en önemli yol göstericimiz Avrupa Birliği’nin esas aldığı MİCA olmaktadır. Zaman geçtikçe bu konuda da emsal kararlar ve uygulama birlikleri oluşacak, kanunlar ve yönetmelikler düzenlenecektir.
Türkiye’de kripto para borsalarının Müşterini-Tanı (KYC) prosedürü kapsamında kimlik ve adres bilgilerini talep etmesi yasal mı?
İlk soruda da belirtildiği üzere kripto varlık hizmet sağlayıcıları, 2021 yılı itibarıyla bankalar gibi Masak yükümlüsü oldukları için KYC prosedürleri bir zorunluluktur. Hatta müşterilerin kayıt işlemleri sonrasında platformların zaman zaman bilgilerin güncelliğini doğrulamak için sorular sorabilir yahut ek bilgi belge talebinde de bulunabilir. Aksi bir durumda belge beyan etmeyen müşteriler şüpheli olarak görülebilir ve Masak’a rapor edilebilir.
Bu sebeple KVHS müşterilerinin bankalarda olduğu gibi kimlik bilgilerini eksiksiz olarak vermek ve hatta kendisinden zaman zaman istenilen bilgileri de doğrulama ve sağlama yükümlülükleri vardır. Hatta aynı bankalarda olduğu gibi bilgilerin güncel tutulması için resmi bilgilerde değişiklik olması durumunda bunu platform ile paylaşılması da müşteri yükümlülüğü kapsamındadır. MiCA regülasyonu kapsamında da KYC ve AML süreçleri önemli bir yer tutmaktadır. Avrupa Birliği, kripto varlık hizmet sağlayıcılarından sıkı bir KYC prosedürü yürütmelerini zorunlu kılmaktadır.
Şu an için kripto projeleri hangi statüde değerlendirilmektedir, nelere dikkat edilmesi gerekir?
Şimdiye kadar yapılmış olan düzenlemeler kripto varlık hizmet sağlayıcıları için getirilmiş olsa da kripto projelerini de etkileyen hükümler SPK’nın duyuruları ile şekillenmeye başlamıştır. Son olarak 19 Eylül 2024 tarihinde yapılmış olan SPK duyurusu ile kripto varlık hizmet sağlayıcıları haricindeki şirketlerin kripto varlık alım satımı yasaklanmıştır. Artık denetime tabi olmaları açısından yalnızca kripto varlık hizmet sağlayıcıları olarak hizmet veren ve SPK tarafından izin verilmiş şirketler aracılığı ile kripto varlık ticareti gerçekleştirilecektir hatta yine bu duyuruda NFT’lerin kripto varlık olarak tanımlanmadığı da belirtilmiş olup NFT’ler gri bir alanda bırakılmıştır.
Kripto projeleri yine iş ve işlemlerine devam edebilir ama iş ve işlem türlerine göre basiretli tacir gibi davranarak tüm kanun ve düzenlemelere de uyumlu olarak hareket etmeleri gerekmektedir. Dünya genelinde, özellikle MiCA kapsamında, kripto projeleri için daha net hukuki belgeler ve uyum süreçleri tanımlanmıştır. Avrupa Birliği’nde projelerin yasal belgelerle şeffaflık göstermesi ve yetkilendirme alması zorunlu hale gelmektedir. Türkiye’nin de bu yönde düzenlemeler yaparak kripto projelerinin faaliyetlerini güvence altına alması ve uluslararası standartlarla uyumlu hale getirmesi, piyasa güvenliği açısından önemlidir.
Türkiye’de NFT’lerin hukuki statüsü belirlendi mi ve dünyada NFT sahipliği nasıl korunmaktadır?
Türkiye’de NFT’lerin hukuki değerlendirmesi her durum özelinde farklı yorumlanmaktadır. Son olarak 19 Eylül 2024 tarihli SPK duyurusunda dijital varlıkların temsilini ve sahipliğini kaydetmek için kullanılan, misli olmayan ve benzersiz nitelikteki kripto varlıklar (Nitelikli Fikri Tapu) olarak tanımlanmış ve sanal oyunlardaki unsurlar ile birlikte listeleme esasları dışında sayılmış ve listeleme dışında tutmuştur. Bu kapsamda NFT’ler hakkında hâlâ bir statü belirtilmemiş olsa da genel kabul gördüğü gibi eğer bir eser için bahsedilmekte ise FSEK kapsamında değerlendirilerek Marka ve Patent gibi uluslararası haklar düşünülmektedir.
Uluslararası anlamda düşünüldüğünde MiCA regülasyonu da NFT’ler konusunda henüz net kurallar belirlememiştir. NFT’ler dijital varlık olarak değerlendirildiğinde, farklı ülkelerdeki telif haklarıyla ilgili karmaşık bir yasal çerçeve oluştuğu da yorumlanabilmektedir. NFT uyuşmazlıklarında milletlerarası özel hukuk niteliğinin bulunma olasılığı da blokzincirinin global yaygınlığı nedeniyle oldukça fazladır. Bu sebeple NFT’ler açısından gerek Türkiye’de gerekse de diğer ülkelerde her durum özelinde statüsü belirlenmeli ve hak sahipliği hususu değerlendirilmelidir.
