5G5D: ‘Türkiye’de sanal varlıkların yasal altyapısı’, Şahbudak Hukuk kurucusu değerlendirdi
Şahbudak Hukuk Kurucusu Sinan Şahbudak, 5G5D kapsamında crypto.news Türkiye’ye verdiği özel röportajda, Türkiye’de sanal varlıkların yasal altyapısı konu başlığı altında başlıca kripto para ile bağış yapma hususu ve sanal varlıklar ile ilişkili emsal yargıtay ve istinaf kararlarına dair görüşlerini bizlerle paylaştı.
5G5D röportaj formatı içerisinde uzmanlar hafta içleri her gün bir konu başlığı altında merak edilen tüm soruları cevaplamakta. Bu hafta ise konu başlığı “Türkiye’de sanal varlıkların yasal altyapısı” olarak belirlenmiştir.
Kripto para ve blockchain tabanlı işlemlerin hukuki statüsü ve kullanım alanları, yasal düzenleme eksiklikleri ve regülasyon yetersizlikleri nedeniyle büyük belirsizlikler taşımaktadır. 26 Haziran 2024’te TBMM meclisine sunulan Kripto Varlık Yasa Tasarısı, oy birliğiyle kabul edilip Resmi Gazete’de yayınlanmasıyla somut net düzenlemeler getirilmiştir.
Şahbudak’a göre bu düzenlemeler, blockchain teknolojisinin gelişimi için hâlâ yeterli düzeyde olmadığı gibi, teşvik edicilikten de uzaktır.
Sonuç olarak 15 yıla yakın bir süredir kurduğu hukuk ve danışmanlık bürosunu yöneten ve ihtiyaç sahiplerine mentörlük yapan Sinan Şahbudak’a bir yönetici olarak Türkiye’de sanal varlıkların yasal altyapısına dair ne tür çalışmaların yürütüldüğünü sorduk.
Kripto para ile yapılan bağışların hukuki statüsü nedir? Kripto bağışlarında vergi avantajı var mı?
Kripto para ile yapılan bağışlar, yasal düzenlemelerin net olmaması sebebiyle hukuki açıdan gri bir alanda yer almaktadır. Genel itibarıyla kripto bağışlar, geleneksel bağışlara benzer şekilde değerlendirilmekte, ancak dijital varlıkların anonim yapısı, bağışın kaynağının doğrulanmasını zorlaştırmaktadır.
Türkiye’de kripto paralarla yapılan bağışlar vergiye tabi tutulmasa da bu durum bağışın niteliğine ve yapılan işleme göre değişiklik gösterebilir. Vergi avantajı sağlanması için belirli düzenlemelerin yapılması ve kripto bağışların vergilendirme sistemine entegrasyonu gerekmektedir. Ancak mevcut düzenlemelerde bağış işlemlerinin izlenebilirliği ve raporlanabilirliği önemli bir hukuki gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda, kripto bağışları gelir olarak beyan edilmeli ve ilgili düzenlemeler çerçevesinde vergi sorumlulukları yerine getirilmelidir. Ancak, bu konuda yasal düzenlemelerin netleştirilmesi önem arz etmektedir.
Kripto paraların reklam ve tanıtımında dikkat edilmesi gereken hukuki kurallar nelerdir?
Kripto paraların reklam ve tanıtımında, yasal düzenlemelere uygun hareket etmek büyük önem taşır. Özellikle Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) belirlediği ilke ve kurallar çerçevesinde, yanıltıcı bilgilerden kaçınılmalı ve riskler açıkça belirtilmelidir. Reklamlar, tüketicileri yanıltıcı nitelikte olmamalı ve özellikle finansal kayıplara karşı uyarılar içermelidir.
Kripto paraların yüksek risk taşıyan varlıklar olduğunun açıkça belirtilmesi, volatil etkisinin olduğunun izahı zorunludur. Çocuklar ve gençler gibi hassas gruplara yönelik reklamların sınırlandırılması da yasal düzenlemelerle güvence altına alınmalıdır. Tüketici haklarını korumaya yönelik tedbirlerin alınması ve ilgili yasal yükümlülüklere uyulması, eksikliklere yönelik yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu anlamda daha kapsamlı yasal düzenlemeler ve ilke kararların belirlenmesi hem serbest piyasanın benimsenmesi hem de tüketicilerin korunması arasında bir denge sağlanması açısından oldukça önemlidir.
Blockchain tabanlı akıllı sözleşmelerin yasal geçerliliği hakkında ne düşünüyorsunuz? Uluslararası düzeyde bu sözleşmelerin hukuki bağlayıcılığı nasıl sağlanıyor?
Akıllı sözleşmelerin yasal geçerliliği, sözleşmenin kod olarak ifa edilmesi ve taraflar arasında açık rızanın ve uygunluğun bulunmasına, ilgili ülkenin yasal düzenlemelerine uygun olmasına bağlıdır. Tek başına akıllı sözleşmeler terminolojideki karşılığı olarak geleneksel akit niteliği taşımamaktadır. Geçerli bir sözleşme olabilmesi ifade ettiğim gibi sözleşmenin kurucu unsurlarını taşımalı, taraf iradeleri arasında tam bir uyum olmalıdır.
Uluslararası düzeyde, akıllı sözleşmelerin hukuki bağlayıcılığı, yerel yasal düzenlemeler ve uluslararası hukuk kuralları ile sağlanmaktadır. Akıllı sözleşmeler, geleneksel sözleşmelerde olduğu gibi tarafların yükümlülüklerini otomatik olarak ifa edebilme yeteneğine sahiptir. Ancak, hukuki geçerliliklerinin sağlanması için tarafların açık bir şekilde mutabık kalması ve sözleşme şartlarının belirgin olması gerekmektedir. Çoğu ülke, henüz akıllı sözleşmelere yönelik özel düzenlemeler geliştirmemiş olup, mevcut ticaret ve sözleşme yasaları çerçevesinde değerlendirmektedir. Öte yandan, uluslararası hukukta akıllı sözleşmelerin yorumlanması, geçerliliği ve uygulanacak hukuk kuralları açısından hâlâ belirsizlikler bulunmaktadır.
Kripto para birimlerinin iş anlaşmalarında sözleşmelere konu edilmesi mümkün mü?
Kripto para birimlerinin iş anlaşmalarında sözleşmelere konu edilmesi, özellikle ticaretin dijitalleşmesiyle mümkün hale gelmiştir. Literatürde, kripto paraların uluslararası ticaret işlemlerinde ödeme aracı olarak kullanımının hızla yayıldığı görülmektedir. Blokzincir teknolojisi sayesinde, kripto paralar güvenli, hızlı ve düşük maliyetli transfer imkânı sunarak ticari işlemleri kolaylaştırmaktadır.
Bir ithalat-ihracat sözleşmesinde kripto paralarla ödeme yapılabilir ve akıllı sözleşmeler aracılığıyla otomatik olarak şartlar yerine getirilebilir. Ancak, kripto paraların fiyat dalgalanmaları ve yasal düzenlemelerdeki belirsizlikler nedeniyle tarafların risk yönetimi sağlaması ve sözleşme maddelerinde detaylı düzenlemeler yapması gereklidir. Tokenizasyon ve akıllı sözleşmelere yönelik çalışmaların gelişmesi, kullanım alanlarının genişlemesi, şirketler tarafından benimsenmesi ve uluslararası hukuk kurallarının belirlenmesi, bu teknolojilerin uygulama alanlarının daha da yaygınlaşmasını ve adaptasyonunu kolaylaştıracaktır. Böylece kripto paraların kullanım alanı da artacaktır.
Önemli gördüğünüz kripto paralara ilişkin emsal yargıtay ve istinaf kararları neler?
Kripto paralarla ilgili Türkiye’deki yargı kararları, bu varlıkların hukuki statüsünü ve kullanımını belirlemek açısından önemli bir rehber oluşturmaktadır. Örneğin, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’nin bir kararında, kripto paraların haczedilebilir olduğuna karar verilmiş ve bu varlıkların borçlunun mal varlığı kapsamında değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Kararda, kripto paraların bir tür dijital varlık olduğu, sahiplerinin bu varlıkları bankalar veya kripto borsaları aracılığıyla muhafaza edebildiği belirtilmiştir.
Bu karar, kripto paraların yalnızca bir yatırım aracı olarak değil, aynı zamanda hukuki süreçlerde bir mal varlığı unsuru olarak değerlendirilebileceğini göstermektedir. Yine İstanbul 7. Asliye Ticaret Mahkemesi ile İstanbul 21. Asliye Ticaret Mahkemesinin kararlarında, kripto varlıklara ilişkin, kripto hizmet sağlayıcıları açısından, işlem yapanların ticari nitelikte iş yapmadığı, işin nisbi veya mutlak ticari iş olup olmadığı, tüketici işlemi olduğu yönünde kararları mevcuttur. Benzer yönde karar İzmir Bölge Adliye Mahkemesi tarafından da verilmiştir. Bu belirsizlik hâlâ devam etmekle birlikte, benzer belirsizliğin kripto varlıkların, emtia, eşya ve para olarak değerlendirilmesi konusunda henüz görüş birliği oluşmadığını ifade etmek gerekir. 6362 Sayılı Sermaye Piyasaları Kanununda yapılan değişiklik ile, kripto varlıklar gayri maddi varlıklar olarak tanımlanmıştır.
