Bitcoin ETF nedir ve hangi şirketler SEC onayı aldı?

Bitcoin ETF’leri yatırımcı açısından ne tür avantaj ve dezavantaj sağladığına değinelim ve ardından SEC’den yeşil ışık alan şirketlerin neler olduğuna yakından bakalım.

Bitcoin ETF nedir?

Bitcoin ETF nedir? Genellikle BTC ETF’leri olarak adlandırılan Bitcoin borsa yatırım fonları (ETF’ler), Bitcoin (BTC)’e yatırım yapmak isteyen yatırımcılara merkezi borsalar üzerinden sunulan yatırım araçlarıdır.

BTC ETF’leri, doğrudan Bitcoin fiyatından ve genel kripto sektöründeki gelişmelerden etkilenir ve fiyatı şekillenir.

Peki BTC ETF’si nasıl çalışır? Fon yöneticileri, yatırımcıların satın aldığı ETF hisselerini Bitcoin rezervinde tutar. Bu hisselerin değeri, özünde Bitcoin’in mevcut piyasa yönelimine bağlıdır. Bitcoin (BTC) cephesinde yaşanacak iniş ve çıkışlar, ETF hisselerinin değerinde de paralel olarak artmasına ya da azalmasına neden olur.

Neden Bitcoin ETF’ler önemli?

Bitcoin spot ETF’lerinin kripto ekosisteminde önemli rol oynamasının birkaç nedeni vardır. En temel nedenler şunlardır:

Erişilebilirlik

BTC ETF’leri, ana akım ya da geleneksel olarak nitelendirilen yatırımcıların Bitcoin’e yatırım yapmasını kolaylaştırır. Yatırımcıların önemli bir kısmı kripto piyasasının güvenilir olmadığını düşünmesinden kaynaklı yatırım yapmaktan çekinmekte fakat Bitcoin ETF’leri aradaki korku bariyerini yıkacağı düşünülmekte.

ETF’ler, düzenlenmiş, denetime tabi ve yerleşik borsalarda işlem gören yatırım araçlarıdır.

Risk dağılımı

Yatırımcılar, Bitcoin spot ETF’lere yatırım yaparak Bitcoin’i doğrudan cüzdanlarında saklayıp detaylı fiyat analizleri yapmasına gerek kalmadan düşük risk oranı ile kripto piyasasına giriş yapabilir. Bitcoin ETF onayı ile birlikte hizmetlerini icra edecek fon yöneticileri, kişilerin yatırımlarını birden fazla Bitcoin şirketlerine ve ilgili varlıklara yayarak riski olabildiğince azaltır.

Gözetim ve denetlenebilirlik

BTC ETF’leri, finansal otoriteler tarafından düzenleyici gözetime tabi olmasından kaynaklı yatırımcılara üst düzey güvenlik vadetmekte. ETF’ler, yatırımcıların çıkarlarını korumaya yardımcı olabilecek şeffaflık, raporlama ve saklama standartları gibi unsurlarda resmî kurumlardan gerekli onayları almaları zorunludur.

Likidite

Bitcoin ETF’leri geleneksel borsalarda işlem görerek hisse alım satımını kolaylaştırır. Likiditenin fazlalaşması, piyasa verimliliği artırır ve yatırımcıların diğer Bitcoin satın alma yöntemlerine nazaran daha hızlı ticaret işlemlerini yapmalarını sağlar.

Kurumsal adaptasyon

BTC ETF’lerinin piyasaya sürülmesi, emeklilik fonları, yatırım fonları ve diğer büyük fon sağlayıcılarına yatırım yapan fakat yeteri kadar tatmin edici getiri elde etmemiş kurumsal yatırımcıları bünyesine çekebilir. Bu kurumsal yatırımcılar, doğrudan kripto para birimlerine yatırım yapmayacakları için herhangi bir sorun teşkil edecek yatırım kısıtlamaları mevcut değildir. BTC ETF’lerinin yaygınlaşması, yeni kurumsal yatırımcıların Bitcoin piyasasına dolaylı yoldan erişmeleri için köprü görevi görebilir.

SEC uzun süredir beklenen spot Bitcoin ETF’leri onayladı

Birçok yatırımcı ya analist SEC Bitcoin ETF kararı ne zaman açıklandığını merak etmekte. SEC ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) uzun bir değerlendirme süreci ve geçmişteki birçok ret kararlarının ardından 11 spot Bitcoin ETF’sinin başvurularını resmen onayladı.

Onaylanan ETF’ler arasında BlackRock, Grayscale, ARK 21Shares, Bitwise, WisdomTree, Fidelity, VanEck, Invesco Galaxy, Valkyrie, Hashdex ve Franklin Templeton gibi büyük finansal oyuncuların ETF’leri yer almakta.

Bu ETF’ler kendi aralarında ayrışmaktadır ve bazı şirketler, ilk defa BTC ETF satın alacak yatırımcılara yüzde 0 giriş ücreti muafiyeti sağlamaktadır. Duyurulan SEC onayı ile birlikte beklentiler doğru çıkmış olup Bitcoin fiyatı mütevazi bir oranda artmıştır.

SEC’in onay süreci elbette sorunsuz geçmedi. Ocak 2024’te SEC’in resmî Twitter hesabından ETF’lerin onaylandığına dair erken bir duyuru yapıldı ve bu da piyasada önemli tepkilere yol açtı.

Ancak yapılan bu duyuru, daha sonra SEC’in Twitter hesabındaki bir güvenlik açığı nedeninden kaynaklandığı aktarıldı. Resmî onay ise 10 Ocak, 2024 tarihinde gelmiştir.

Bilinen yanlış kanının aksine şirketler Bitcoin ETF’leri için yeni başvuruda bulunmamışlardı; spot Bitcoin ETF’si için ilk başvuru, on yıldan uzun bir süre önce yapılmıştı.

SEC, piyasa manipülasyonu ve dolandırıcılıkla ilgili endişeleri gerekçe göstererek bu tür talepleri sürekli olarak reddetmişti. Ancak, Ağustos 2023’te bir davada Grayscale lehine verilen mahkeme kararı, SEC’i duruşunu yeniden gözden geçirmeye zorladı ve mevcut onayları vermesine zorunda bırakıldı.

Ancak bu onaylar Bitcoin’e özgüdür ve SEC’in Ethereum (ETH) ve Solana (SOL) gibi diğer kripto para birimleri için duruşunu değiştireceğine işaret etmez.

Geçmiş yıllarda reddedilen Bitcoin ETF’leri

Winklevoss Bitcoin Trust: ilk başarısız BTC ETF başvurusu

Temmuz 2013’te Cameron ve Tyler Winklevoss tarafından kurulan Winklevoss Bitcoin Trust, Bitcoin ETF alanında ilk adımları atan şirketti. Ancak SEC bu teklifi Mart 2017’de reddetti.

2018 yılında SEC, Winklevoss kardeşlerin ilk BTC ETF’sini piyasaya sürmeye yönelik ikinci girişimini de reddetti. Komisyon bu olumsuz kararları verirken dolandırıcılık, manipülasyon ve yatırımcının korunmasına ilişkin endişeleri gerekçe gösterdi. Winklevoss kardeşler Bitcoin piyasasının manipülasyona karşı dirençli olduğunu savunmuş, ancak SEC bunu destekleyen bir kanıtı zamanında bulamamıştır.

Grayscale: beklenmedik hamleler

Geleneksel yatırımcıları kripto pazarına çekmek adına adımlar atan bir başka önemli oyuncu Grayscale, Temmuz 2017’de Grayscale Bitcoin Trust (GBTC) için başvuruda bulundu. Grayscale, SEC onayını beklemek yerine, fonunu OTC piyasasında listeledi ve SEC onay sürecinde önemli bir yol katetti.

Grayscale Investments’ın Grayscale Bitcoin Trust’ı ETF’ye dönüştürme talebi başlangıçta SEC tarafından reddedilmiş olsa da Ekim 2023’te ABD Temyiz Mahkemesi’ndeki yargıçlar heyeti oybirliğiyle düzenleyici kurumun hata yaptığına karar verdi. Birkaç gün sonra SEC’in mahkemenin kararını temyize götürmeyeceği doğrulandı ve birçok analist Grayscale’in ETF talebinin onaylanacağını varsaydı. Bu olumlu beklenti havası, diğer şirketleri bir hayli cesaretlenmesine sebep oldu.

ProShares: çifte darbe

ProShares, Eylül 2017’de iki BTC ETF’si için başvuruda bulunarak rekabete dahil oldu: ProShares Bitcoin ETF ve ProShares Short Bitcoin ETF. Ancak her iki başvuru da Ağustos 2018’de reddedildi. SEC, potansiyel piyasa manipülasyonu ve yetersiz yatırımcı koruma önlemleri konusundaki endişeleri gerekçe gösterdi. Her ne kadar şirket Bitcoin ETF nedir ve ne tür bir getirisi olacağını izah etse de onay alma çabaları sonuçsuz kalmıştır.

Bitwise ve Realty Shares

Bitwise, Ocak 2019’da Bitwise Bitcoin ETF Trust’ı onay için SEC’e sundu ancak yaklaşık dokuz ay sonra reddedildi. Bu ret sonrası kısa bir süre geçmesinin ardından Realty Shares adlı bir başka şirket Şubat 2019’da Realty Shares ETF Trust için fon teklifinde bulundu fakat sonuç yine değişmedi.

WisdomTree

WisdomTree, Ocak 2022’de WisdomTree BTC ETF’si için başvuruda bulunarak onay almak istedi. SEC, Ekim 2022’de bu teklifi reddetti. Karar olarak manipülatif uygulamalara karşı koruma sağlanmadığı ve kamu yararına hizmet etmediğini öne sürdü.

SEC’in yeşil ışık yaktığı Bitcoin ETF’leri

Grayscale

Grayscale Bitcoin Trust (GBTC), 29 milyar dolarlık etkileyici bir fon büyüklüğüyle ve özellikle spot Bitcoin ETF’leriyle ilgili son zincir onaylarla kripto pazarındaki konumunu sağlamlaştırmayı başardı.

Mart 2024 itibarıyla GBTC fonu toplam 492 bin Bitcoin adetten fazla bir hacme ulaşmıştır ve bu hacim, en yakın rakip şirkete oranla 9 kat daha yüksektir.

GBTC’yi ETF’ye dönüştürmek için kesilen işlem ücreti yüzde 1,5 ile sabit olup diğer şirketlere kıyasla nispeten yüksek kabul edilir.

Ancak, Grayscale’in piyasadaki hakimiyeti ve yüksek işlem hacimleri, işlem ücretlerinin yatırımcılar için daha kabul edilebilir hale getirmekte.

Ark 21Shares

ARKB olarak bilinen Ark 21Shares Bitcoin ETF, tanınmış ünlü yatırımcı Cathie Wood tarafından yönetilen Ark Invest ile AUM verilerine göre yaklaşık 9 milyar dolarlık hacme sahip 21Shares arasındaki iş birliğinden oluşturulmuş spot bir BTC ETF ürünüdür.

Kısmen yeni gelen bu BTC ETF onayı ile birlikte Cathie Wood, Coinbase hisselerinin önemli bir kısmının satarak stratejik finansal birkaç önemli hamleler yapmıştır.

ARKB, birçok benzer ETF ürünlerine kıyasla uygun fiyatıyla piyasada öne çıkabilecek bir oran olan yüzde 0,25’lik bir işlem ücret yapısı sunmakta.

Ark Invest ve 21Shares, mevcut komisyon oranlarının düşük olmasındaki ana nedeni pazar payından faydalanmak ve yatırımcıların ilgisini çekmek adına stratejik bir hamle olarak nitelendirmiştir.

Şirket, ilk altı ay boyunca ve ETF hacminin 1 milyar dolara ulaşana kadar tüm kesintilerden feragat etmeye karar vermiştir; bu da ETF’lerin hızla benimsenmesine yardımcı olacak ve yatırımcılar için cazibesini önemli ölçüde artırabilecek bir karar olarak görülmekte.

Bitwise

BITB olarak bilinen Bitwise Bitcoin ETF’si, yüzde 0,24’lük bir işlem ücret oranına sahip olup, ortalama ABD ETF ürünlerine kıyasla maliyet açısından öne çıkmaktadır.

Bitwise tarafından atılan bir tweet’e göre, Blackrock’un Bitcoin ETF’sine yaptığı ilk 10 milyon dolarlık yatırımın yanında Bitwise’ın 200 milyon dolarlık spot BTC ETF’sini yatırım yaptığı haberi kişilerin şirkete olan güvenini gösterdi.

Bitwise S-1 has been filed and it looks like someone (I wonder who) is going to seed $BITB with $200m, which blows away BlackRock's $10m (that we know of). That's gonna be huge help in early days of race. No AP named but prob forthcoming. pic.twitter.com/hQ7uW9Occo

— Eric Balchunas (@EricBalchunas) December 29, 2023

BlackRock

iShares Bitcoin Trust olarak bilinen ve kısaltması IBIT olan BlackRock BTC ETF’si, resmî olarak piyasaya sürüldü ve Nasdaq’ta işlem görmeye başladı.

Şimdilik ETF’nin kesinti oranı yüzde 0,20 olarak belirlenmiştir ve yatırımcılar için cazip bir fon olarak görülmekte ancak fon ilk yılında AUM’da 5 milyar doları aştığı anda işlem ücreti yüzde 0,30’a yükselmesi planlanmakta.

ETF piyasasında yirmi yılı aşkın bir deneyime sahip olan BlackRock’ın iShares’i, dünya çapında birkaç yüzden fazla ETF’ye sahip ve Mart 2024 itibarıyla 1,35 trilyon doların üzerinde varlığı yönetmektedir.

BlackRock, Haziran 2023’te iShares Bitcoin Trust için başvuruda bulunduğunda, kripto piyasasındaki etkisinin bir göstergesi olarak Bitcoin fiyatı güçlü bir şekilde arttı.

VanEck

Köklü bir varlık yönetim firması olan VanEck, Aralık 2023’te spot Bitcoin Borsa Yatırım Fonu (ETF) için beşinci başvurusunu yaptı ve 10 Ocak’ta SEC’ten onay almayı başardı. Onay alınan BTC ETF’si, “HODL” sembolü altında listelenmekte ve yüzde 0,25’lik bir işlem ücretine sahiptir.

2024 3. çeyreği itibarıyla, VanEck 786,2 milyon dolar değerinde HODL fonunu yönetmekte ve bu da onu finansal piyasalarda dev bir varlık yöneticisi olarak konumlandırmakta.

VanEck’in ETF alanına katılımı, kripto pazarına giren geleneksel finans kurumlarının ve bireysel kişilerin dikkatini çekmiş olup mevcut ETF fon büyüklüğü giderek artmaktadır.

WisdomTree

2024’te AUM altında 100 milyar doların üzerinde varlığa sahip olan New York merkezli WisdomTree, BTC ETF başvurusunda bulunmuş ve SEC onayı olan diğer bir şirkettir.

WisdomTree, ETF’sinin işlem ücretini yüzde 0,5 olarak belirledi ve ETF’si CBOE Borsasında BTCW kodu altında işlem görmekte.

Ek bilgi olarak WisdomTree, 10 Ocak’ta gelen resmî düzenleyici onayından önce, Spot BTC ETF’sini Depository Trust & Clearing Corporation (DTCC) internet sitesinde listelemiştir.

Güncel olarak WisdomTree Bitcoin Trust, Coinbase Custody Trust’ın alt kuruluşu BZX borsasında işlem görmeyi hedeflemekte.

Invesco

Invesco Galaxy Bitcoin ETF, köklü varlık yönetimi şirketi Invesco ile blok zincir platformu Galaxy arasındaki bir iş birliğinden ortaya çıkmıştır. BTCO kısaltmasıyla bilinen bu ETF, CBOE borsasında işlem görmeye başladı.

Geleneksel finans piyasasında 1,5 milyar doların üzerinde AUM’a sahip bir “dev” olan Invesco, Galaxy ile iş birliği içinde BTCO için rakip Bitcoin ETF’leri arasında benzersiz bir ücret yapısına sahip.

Başlangıçta, ilk altı ay boyunca veya fon ilk 5 milyar dolarlık hacme ulaşana kadar hiçbir kesinti uygulanmayacak. Bu sınırlı süre sonrası diğer BTC ETF’lerine kıyasla yüzde 0,59’luk bir kesinti oranı uygulanacak.

İşlem ücretinden feragat etme stratejisi, Invesco’nun ilgi çekici bir yaklaşımı olabilir ve geleneksel finans piyasalarında zaten güçlü bir altyapısı olduğu düşünüldüğünde, erken yatırımcıları fona çekmede önemli bir rol oynayabileceği iddia edilmekte.

Fidelity

4,4 milyar doların üzerinde AUM’a sahip olan Fidelity Investments da SEC tarafından onaylanan kuruluşlar arasına katılarak spot BTC ETF rekabetine erkenden katıldı.

2023 yılının sonlarında Fidelity, FBTC kısaltması altında CBOE Borsası aracılığıyla Fidelity Wise Origin Bitcoin Fonu’nun hisselerini sunmak için SEC’e S-1 formunu doldurdu ve belgeyi, yetkili kurumlara teslim etti.

İşlem ücretleri açısından Fidelity, Wise Origin Bitcoin Trust sahiplerinden yıllık yüzde 0,39 oranında bir komisyon ücreti uygulamakta.

Valkyrie

“BRRR” sembolü altında işlem gören Valkyrie Bitcoin ETF, NASDAQ onaylı Bitcoin ETF’leri listesine katıldı. Yüzde 0,8’dan başlayan komisyon oranları “Valkyrie BTC ETF yönetim ücreti” adı altında kesilmekte.

Mart 2024’te Valkyrie’nin AUM oranı 1 milyar doların üzerine çıkmış olması yatırımcı nezdinde yüksek güvenilirlik imajı oluşturdu.

“BRRR” ETF, Valkyrie’nin ABD’de bir spot BTC ETF’si başlatmaya yönelik ikinci girişimidir. Valkyrie Bitcoin Trust’ı New York Menkul Kıymetler Borsası’nda listelemeye yönelik önceki girişimleri SEC’in düzenleyici zorluklarıyla karşılaşmıştı ancak Valkyrie, Ekim 2021’de vadeli işlemlere yönelik bir BTC ETF’sini başarıyla hayata geçirmeyi başardı.

Franklin

Franklin Templeton, varlık yönetiminde köklü bir geçmişe sahip küresel bir yatırım şirketidir.

Yakında işlem görmesi planlanan ve FBTC kısaltmasıyla işlem gören BTC ETF’si, piyasa hacmi 1,9 milyar doları aşmıştır. Rekabetçi fiyatlandırma prensibine sahip Franklin, yüzde 0,35’lik bir işlem ücret yapısı belirlemiştir.

Hashdex Bitcoin ETF (DEFI)

Hashdex BTC ETF, SEC onaylı Bitcoin ETF’leri listemizdeki son yatırım ürünüdür. NYSE’de “DEFI” sembolü altında işlem görmekte olup yüzde 0,9’luk bir komisyon oranı belirlemiştir.

En son yayınlanan verilere göre, Hashdex dünya çapında yaklaşık 600 milyon dolar AUM’a ulaştı. Şu anda ABD, Brezilya ve Avrupa’nın birkaç farklı ülkesinde ofisleri mevcut olup toplam 215 binden fazla yatırımcıdan oluşan bir müşteri tabanına sahip.

Mart 2024 itibarıyla Hashdex, Brezilya’daki Kripto ETF’leri için AUM’a göre toplam pazar payının yüzde 80’nden fazlasını elinde tutmaktadır.

SSS