DePIN’ler teknoloji tekellerini yıkabilir ve kontrolü tekrar bireylere verebilir | Görüş

Merkeziyetsiz fiziksel altyapı ağları (DePIN), gerçek dünyadaki hizmetlere erişim ve kullanım şeklimizi dönüştürme potansiyeline sahiptir. Potansiyel kullanım alanları ise sadece hayal gücünüzle sınırlıdır. Peki, kapsama alanı az olan kırsal bölgelerde internet erişim noktaları kurulabilir mi? Ya da ev sahipleri fazla güneş enerjisini şebekeye geri vererek ödüllendirilebilir mi? Tüketiciler cihazlarındaki kullanılmayan depolama alanını başkalarıyla paylaşabilir mi?

Blockchain teknolojisi ile desteklenen DePIN’ler, küresel ekonomiye güç veren altyapının yaşadığı bir dönemde tüm bunları mümkün kılıyor. Statista verileri, dünya nüfusunun %33,8’inin internet kullanmadığını ve düşük gelirli ülkelerdeki insanların modern bilgi toplumunun dışında kalma ihtimalinin yüksek olduğunu gösteriyor. Uluslararası Enerji Ajansı, 2030 yılına kadar 100 milyon hanenin çatı üstü güneş panellerine bağlı olacağını ve ekonomik teşviklerin artırılmasının benimsenme için çok önemli bir etken olacağını tahmin ediyor. Yapay zekanın yükselişinin depolama ve hesaplama ihtiyacını artırdığını ve McKinsey’in veri merkezlerine olan talebin bugünden on yılın sonuna kadar yılda %10 artacağını öngördüğünü de unutmayalım. DePIN’ler, Google ve Amazon gibi geleneksel oyunculardan çok daha ucuz bir bulut depolama ağı geliştirme gücüne sahip.

DePIN’ler, iş dünyasına hakim olan merkezi sağlayıcılara karşı rekabetçi bir konumda. Şu anda, büyük şirketler veya hükümetler günlük olarak kullandığımız altyapının çoğunu kontrol ediyor. Bu düzen, seçenek eksikliğinin tüketiciler ve işletmeler için fiyatları yükselttiği gerçek bir tekel riski yaratıyor; kâr arayışı inovasyonu engelliyor ve müşterileri coğrafya ve gelire göre kapsam dışında bırakıyor.

Değişiklik ihtiyacı

Blok zincirleri, merkeziyetsiz ağların kalbinde yer almaktadır. Fiziksel altyapıya katkıda bulunan bireyler ve işletmeler, akıllı sözleşmeler yoluyla otomatik olarak ödenen kripto paralarla ödüllendirilebilir. Tüketiciler de talep üzerine hizmetlerinin kilidini açmak için dijital varlıkları kullanabilir.

Bu yaklaşım, altyapıya erişimi modernize etmekle değil, altyapının yönetilme, erişilme ve sahiplenilme şeklini değiştirmekle ilgilidir. Merkezi sağlayıcıların aksine, DePIN’ler aracılığıyla üretilen tokenlar tüm katılımcıları dahil olmaya teşvik eder. Merkezi olmayan özerk kuruluşlar (DAO’lar) bu projeleri yönetmek için çerçeve oluşturmada hayati öneme sahiptir. Dijital varlıklar, planlanan ağ yükseltmelerinden kaynakların nereye tahsis edilmesi gerektiğine kadar çeşitli teklifleri oylamak için kullanılabilir. Büyük işletmeler kâr amacı güderken, topluluk odaklı projeler yetersiz hizmet alanların ihtiyaçlarını karşılamaya odaklanabilir. Token ihracı, altyapı inşa etmek için gereken finansmanı da sağlayabilir ve bir fikri hayata geçirmek için gereken arazi, ekipman ve teknik uzmanlığı elde edebilir.

Web3, internet kullanıcılarının verileri üzerinde tam kontrole sahip olmaları ve teknoloji devlerinin karşılığında hiçbir şey vermeden kişisel bilgilerden para kazanmalarının engellenmesi gerektiği inancıyla hareket etmektedir. DePIN’ler, somut giriş engellerini azaltırken ve sağlıklı rekabet sağlarken %100 uyum içindedir. İnternet erişimi, veri depolama ve enerji için çoklu pazar yerleri, son kullanıcılar için çok daha adil fiyatlarla satış yapacak ve rakipleri yenilik yapmaya teşvik edeceği için rekabet artacaktır. Bu aynı zamanda toplumun ihtiyaçlarını derinden anlayan bir girişimcinin büyük sermaye gereksinimleri olmadan bir iş kurabileceği anlamına gelir. Açık kaynak kodlu olması ve erişimin kolaylaşması, geleceğin ta kendisidir.

Karşılaşabilecek zorluklar

DePIN’lerin kalıcı bir küresel etkiye sahip olabilmesi için belirli zorlukların üstesinden gelinmesi gerekmektedir. Milyarlarca dolarlık şirketlerin şu anda altyapısı oturmuş düzenlerinden, geniş kullanıcı tabanlarından ve derin ceplerinden faydalandıkları inkar edilemez. Bu nedenle, yaklaşımlarının neden daha iyi olduğunu göstermek merkezi olmayan inovasyonların görevidir. İş dünyasının devleri tarafından hizmet verilmeyen, kullanılmayan pazarlara ulaşmak iyi bir ilk adımdır. Benimsemenin önündeki bir diğer engel de yatırımcıların ve katılımcıların sürece dahil olmasını engelleyebilecek mevzuat belirsizliğidir. DePIN’lerin veri gizliliği üzerindeki etkilerinin de dikkatle düşünülmesi gerekmektedir. Güvenlik önlemleri uygulanmadığı takdirde, blok zinciri teknolojisi aracılığıyla bir internet erişim noktasına katılan bir kişi yanlışlıkla kendi konumunu ifşa edebilir.

Kimlik hırsızlığıyla ilgili riskleri azaltmanın yanı sıra AB’deki Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) gibi önlemlerin şirketleri müşterileri hakkında ne kadar veri sakladığını yeniden düşünmeye zorlamasıyla, küresel düzenlemenin değişen doğası göz önünde bulundurularak oluşturulmuştur.

DePIN’ler ve internetin geleceği

Bir kullanım örneği olarak Avrupa’ya ve bu düzenleyici engellerin kıtadaki 400 milyondan fazla vatandaşı nasıl etkileyeceğine odaklanmak, DePIN’lerin ve üzerine inşa edildikleri altyapının önümüzdeki yılları nasıl etkileyebileceği konusunda önemli bir fikir veriyor.

Birincisi, mevcut internet ortamı, bir web sitesine veya uygulamaya katılmak istediğimizde yeni bir dijital kimlik oluşturmamız gerektiği anlamına geliyor. Hesap açmak için uzun formlar doldurarak kişisel bilgilerimizi manuel olarak teslim ediyoruz. Kullanıcılar daha sonra, genellikle okunmayan uzun hüküm ve koşullar veya gizlilik bildirimleriyle karşı karşıya kalıyor ve bu da insanları verilerinin gelecekte nasıl kullanılacağı konusunda karanlıkta bırakıyor. Bu nedenle AB, “vergi ödemekten bisiklet kiralamaya” kadar birden fazla hizmet için kullanılabilecek ve gizli bilgilerin nasıl paylaşıldığına ilişkin dinamiği değiştirecek tekil dijital kimlikler önerdi. Bu yaklaşım, tüketicilerin sürücü koltuğunda oturduğu ve hangi karşı tarafların kim oldukları hakkında daha fazla bilgi edinme hakkına sahip olduğuna karar verebilecekleri anlamına geliyor.

Avrupa Birliği’nin yaklaşımı iddialıdır ve dijital imzaların, kimlik kontrollerinin ve kimlik bilgilerinin güvenli bir şekilde saklanmasına ve yürütülmesine izin veren altyapı gerekir. Bu kapsamda değerlendirilmesi gerekilen bir diğer unsur da merkez bankası dijital para birimleridir (CBDC); Avrupa Merkez Bankası, işletmeler, vatadandaşlar ve hükümetlerle anında sınır ötesi işlemlere olanak tanırken, kullanımı ücretsiz ve gizliliği koruyan dijital bir euro oluşturmak için yoğun mesai harcamakta.

Merkeziyetsiz varlıkların kıtanın dört bir yanındaki tüketiciler tarafından kullanılabilmesi için yüksek performanslı ve düşük maliyetli altyapı şart olacaktır. Gizlilik odaklı cüzdanlar birden fazla blok zincirini, merkezi olmayan ve doğrulanabilir kimlik bilgilerini ve veri depolamayı desteklemelidir. Basit, kullanıcı dostu bir mobil uygulama, DePIN’lerin popülerleşmesinde önemli bir rol oynayacaktır.

Gelecek parlak ve merkeziyetsizliğin herkese getirebileceği avantajların neler olduğunu henüz yeteri kadar duyuramadık. Ancak, güven odaklı olunulması ve verimlilik, bu yeni inovasyon dalgasının internetin benzersiz etkisiyle eşleşmesi için öncelik verilmesi gereken iki temel unsurdur.