Enerji dostu kripto paralar neler?

Kripto para dünyasında yüksek enerji tüketimi ve kötü çevresel etkileri sık sık gündeme gelen konular arasındadır. Bu sebeple enerji dostu kripto paralar, hem inovatif yaklaşımlarıyla hem de çevresel etkilerini en aza indirgemeyi hedefleyen teknolojileriyle sektörde öne çıkmaktadır.

Bitcoin (BTC) gibi piyasa değeri yüksek kripto para birimleri, işlemleri doğrulamak için dev miktarlarda elektrik tüketen proof-of-work (PoW) mekanizmasını kullanıyor. Bu konsensüs algoritması, donanımlı makineler ve bilgisayarlar gerektirmesi sebebiyle artan elektrik faturalarına ve çevre kirliliğine yol açabiliyor. Bu rehber makalesi en az enerji harcayan kripto paralar hangileridir ve nasıl az enerji tüketilir gibi soruların cevaplarını vermektedir.

Enerji dostu kripto nedir?

Yeşil kripto kavramı, çevresel sürdürülebilirliği ön planda tutan ve enerji tüketimini minimalize eden teknoloji ve yöntemleri kullanan dijital varlıklara denir. Bu dijital varlıklar, diğer kripto para birimlerinin aksine işlemleri doğrulamak ve güvenliği sağlamak için daha az enerji gerektiren proof-of-stake (PoS), proof-of-history (PoH) gibi mekanizmaları tercih ederler.

Bitcoin madenciliği, küresel enerji tüketiminin önemli bir kısmını oluşturur ve bu durum, karbon ayak izinin artmasına ve çevresel sürdürülebilirliğin tehdit edilmesine yol açar. Enerji coinleri ise karbon ayak izini azaltarak sürdürülebilir bir finansal ekosistem yaratmayı hedeflemekte. Bitcoin’in aksine enerji dostu olanlar, düşük enerji tüketimi sayesinde daha uzun dönem ve gelecek nesillere aktarılabilecek bir finansal gelecek vadeder.

Çevre dostu kripto paralar kazançlı mıdır sorusuna verilen yanıt kesinlik içeremese de bu coinler hem çevresel sürdürülebilirliği teşvik etmeleri hem de yatırım açısından kazançlı olma potansiyelleri nedeniyle giderek daha fazla ilgi görebilir. Sonuç olarak geleceğin varlıkları çevre dostu olanlar olabilir. Peki bu kategoriye hangi varlıklar giriyor?

Enerji dostu kripto paralar hangileridir?

Hangi kripto paralar çevre dostudur merak edenler için 2024 yılına ait güncel bir liste hazırladık. Artan çevre bilinci ve sürdürülebilirlik trendleri nedeniyle yatırımcıların ilgisini çekebilecek coinler şunlar:

Ethereum (ETH)

Eylül 2022’de Ethereum (ETH) blok zinciri, PoW’dan PoS mekanizmasına geçti. Halk arasında merge (birleşme) olarak adlandırılan bu geçiş, Hisse Kanıtı fikir birliği mekanizmasına olan ilgiyi artırdı. Bu güncelleme sayesinde $ETH, popüler enerji dostu coinleri arasında hacmen lider konumda.

Ethereum, piyasa değerine göre en değerli ikinci kripto para birimidir ve 2024 yılının en büyük ikinci blok zinciridir. Değer ve bilinirlik açısından Bitcoin’in arkasından geliyor olsa da ağın akıllı sözleşme platformları, blok zincirleri ve proje barındırma konusunda zirvede konumlanma ihtimali yüksektir.

Ethereum’un kurucu ortaklarından ve aynı zamanda yazılım geliştiricisi olan Vitalik Buterin’in 5 Kasım, 2022 tarihli X (eski adıyla Twitter) gönderisine göre, ağın 2024 yılındaki odağı altı temel bileşeni içeriyor: The Merge, The Surge, The Scourge, The Verge, The Purge ve The Splurge. Ethereum’un güncelleme yapması ve giderek yenilikçi bir hal alıyor olması, onu sektörde bilindik bir blok zinciri olarak konumlandırıyor.

Updated roadmap diagram! pic.twitter.com/MT9BKgYcJH

— vitalik.eth (@VitalikButerin) November 4, 2022

TRON (TRX)

Merkeziyetsiz “canlı yayın” gibi dijital eğlence içeriği paylaşım sistemi oluşturmayı amaçlayan Tron (TRX), blok zinciri tabanlı bir platformdur. Tron’un enerji coinleri arasında yer almasının sebebi ise eşler arası (P2P) ağındaki işlemler için çok az enerji tüketmesidir. 

Geçtiğimiz aylara ait olan bir Medium makalesine göre Tron enerjisi ve bant genişliği, ağın benzersiz ürünleridir. $TRX transfer ettiğinizde yalnızca bant genişliği tüketirsiniz ve bu işlemde enerji kullanılmaz. Transfer ve staking gibi düzenli işlemler ise yalnızca bant genişliği tüketir. Enerji ise akıllı sözleşmelerin yürütülmesi sırasında tüketilen işlemci kaynaklarını temsil eder. 

Tezos (XTZ)

Tezos (XTZ), ortalama 17 küresel vatandaşın enerji ayak izine sahip, enerji tasarruflu ve kendi kendini yükseltebilen bir Hisse Kanıtı blok zinciri olduğunu iddia etmekte. Web sayfasına göre Tezos, öncü bir layer 1 (L1) blok zinciri olarak, her zaman daha geleneksel kalan “İş Kanıtı” blok zincirlerine enerji açısından verimli bir alternatif olarak görülmekte.

Tezos zinciri, açığa çıkardığı yıllık toplam karbon ayak izini 17 dünya vatandaşının ortalama enerji ayak izine eşdeğer olduğunu bildirmekte. Tezos, nitelikli fikri tapu (NFT), merkeziyetsiz finans (DeFi) ve diğer blockchain kullanım durumlarının genel ilgiyi çekmesiyle önemli ölçüde büyüdü, fakat ağın enerji tüketimi zincir üzerindeki artan faaliyetle orantılı olarak azaldı. Bu da Tezos’un işlem sayısı arttıkça enerji tüketiminde daha verimli hale geldiği anlamına gelmektedir.

Kripto paraları çevre dostu yapan nedir diye merak edenler için, bir blok zincirinin hangi konsensüs algoritmasını kullandığını kontrol etmek yüksek oranda yeterli olabilir. Tezos gibi PoW ile çalışan blockchain ağlarının yerel tokenları, nispeten yeşil varlıklar olarak kabul edilebilir.

Avalanche (AVAX)

Avalanche (AVAX), merkeziyetsiz uygulamalar (dApps) ve özel blockchain ağları oluşturmak için tasarlanmış, CEO’su Emin Gün Sirer adlı bir Türk olan yüksek performanslı, ölçeklenebilir bir blok zinciri platformudur.

2023 tarihli bir rapor, Avalanche’ın Ethereum’dan 12 kat daha az, Bitcoin’den ise 300.000 kat daha az karbondioksit yaydığını ortaya koydu. Crypto Carbon Ratings Institute (CCRI) raporuna göre Avalanche ekosistemi, Ethereum ağının tükettiği enerjinin yalnızca %8,2’sini ve Bitcoin blok zincirinin tükettiği enerjinin yalnızca %0,00034’ünü kullanmakta.

PoS protokolleri, PoW mekanizmasına kıyasla enerji verimliliği açısından üstündür. Bireysel PoS sistemlerinin enerji gereksinimleri ve ilişkili karbon emisyonları önemli ölçüde farklılık gösterebilir. Yine de bu veriler, AVAX’ı en çevre dostu coinler listesinde konumlandırıyor.

Cardano (ADA)

Ethereum’un eski geliştiricilerinden biri olan Charles Hoskinson tarafından kurulan Cardano (ADA), merkeziyetsiz uygulamalar ve akıllı sözleşmeler oluşturmak için tasarlanan blockchain ağıdır. Cardano, temel amacının daha güvenli, ölçeklenebilir ve sürdürülebilir bir blok zinciri ekosistemi sunmak olduğunu iddia etmekte.

Ouroboros, Cardano’da kullanılan bir Hisse Kanıtı konsensüs protokolleri ailesidir. Bu “aile”, protokolün ve ona bağlı olan dağıtık ağların bütünlüğünü, uzun ömürlülüğünü ve performansını garanti altına almak için kriptografi, kombinatorik ve matematiksel oyun teorisine sahiptir.

Cardano bunu uygulayan ilk blok zinciridir ve Ouroboros, minimum enerji gereksinimine sahip küresel, merkeziyetsiz ağların yayılmasını kolaylaştırabilen, kanıtlanmış güvenlik garantilerine sahip bir protokoldür. Bu da ADA’yı enerji dostu kripto paralar arasında göstermeye yetmekte.

Solana (SOL)

Hız ve ölçeklenebilirlik özellikleri ile tanınan Solana (SOL), yenilikçi konsensüs mekanizması olduğu iddia eden Proof of History algoritmasını kullanır. PoH protokolü hızlı doğrulanabilirliği kolaylaştırır. Herhangi bir blok ağa dahil edildiğinde kesin ve geri döndürülemezdir. 

CoinGecko’nun Mayıs 2024 tarihli raporu, Solana’nın 1.504 TPS ile Ethereum’dan 46 kat daha hızlı olduğunu ve tüm blok zincirleri arasında en hızlısı olduğunu ortaya koydu. Solana’nın etkileyici işlem hızı ve yüksek verimliliği PoS ve PoH olmak üzere bu iki algoritmanın birlikte çalıştırılmasıyla elde edilir.

2024 yılı itibarıyla Solana’nın, Tarih Kanıtı mekanizmasını kullanan tek blok zinciri olduğunu da belirtelim. Ağın karbon ayak izi SolanaClimate.com adresinden gerçek zamanlı olarak izlemek mümkün. Solana blok zincirinin karbon ayak izi 1 Haziran, 2023 ila 31 Mayıs, 2024 tarihleri arasındaki bir yıllık dönemde 13.123,51 Toplam Marjinal Karbon Emisyonu’na (tCO2) ulaştı. 

Bu veri, toplam karbon ayak izi, marjinal emisyonlar veya yeni üretilen elektrikten kaynaklanan artan emisyonlar yoluyla hesaplanır.

Hedera Hashgraph (HBAR) 

Hedera Hashgraph (HBAR), Dağıtılmış Defter Teknolojisi (DLT) kullanarak güvenli, hızlı ve adil bir platform sunduğunu iddia eden blok zinciri teknolojisidir. Hedera da PoS mekanizması ile çalışır. Bu, sanal bir oylama algoritması aracılığıyla ağı korumak için kullanılır. Token sahipleri, Hedera’nın yerel para birimi HBAR’ı düğümlere (node) pay ederek ilgili düğümün oylama gücüne katkıda bulunur.

Teknoloji, güven ve şeffaflık ile adil karbon piyasalarına olanak sağladığı iddia etmektedir. Kullanıcılar, dünya standartlarında yönetişim ile Hedera’nın düşük enerji ağından tam olarak yararlanan sürdürülebilirlik çözümleri oluşturabilir ve dağıtabilir.

Yeşil kripto paraların önemi

Yeşil kripto paraların önemi, çevresel sürdürülebilirlik ve enerji verimliliği gibi konuların 2024 yılında giderek daha fazla önem kazanmasıyla ortaya çıkmakta. Vikipedi verilerine göre Çin, en yüksek enerji tüketen ülkeler arasında yer alıyor. Listenin devamında ise Hindistan ve ABD var.

Bu veriler nüfus yoğunluğu ile doğru orantılı olsa da kripto madenciliği gibi faktörler de listeyi etkileyebilir. Türkiye ise listenin 22. sırasında yer alarak nispeten geride kalmakta. Dolayısıyla bir yerden başlamak adına dünyanın daha yaşanabilir bir yer olmasını ve çevrenin zarar görmemesi amacıyla yeşil kriptolar önem arz eder.

Yüksek enerji tüketen bilgisayarlar ve etrafa kötü gaz salarak çevreye zarar veren madencilik fabrikaları, daha sürdürebilir teknolojilere geçmelidir. Bu geçiş, hem kripto para endüstrisine yenilik getirirken hem de çevresel etkileri azaltarak sektördeki ilerlemeye ışık tutabilir.

Marketplace’in 2022 yılındaki haberi, petrol kuyularından çıkan doğal gaz kullanılamaz ya da satılamazsa, bazen yakılır ya da havaya salınır. Bazı kripto para madencileri bunu potansiyel bir enerji kaynağı olarak görmekte. Örneğin El Salvador, volkan enerjisini kullanarak madencilik yapan ilk ülkedir.

Enerji dostu coinlerin ortak özellikleri

En çevre dostu coinlerin belirli başlı ortak özellikleri vardır. Genel kabul edilen özellikler arasında şunlar yer alır:

• Proof-of-stake: Yeşil blok zinciri ağlarının çoğunluğunu fazla enerji tükenen proof-of-work mekanizması yerine Hisse Kanıtı ile çalışır. Bu, madencilik için gerekli olan enerji miktarını önemli ölçüde azaltabilir.
• Topluluk desteği: Enerji dostu kripto paralar genellikle topluluk odaklıdır, çünkü dünyada Greenpeace gibi birçok çevreci sivil toplum kuruluşu bulunur. Blok zincirleri bu tarz toplulukların desteğini almak için enerji verimliliği ve çevresel sürdürülebilirlik gibi konular üzerine çalışma yürütebilir.
• Çevreye karşı yüksek duyarlılık: Çoğu blockchain ve blok zinciri projesi, çevresel etkileri azaltmaya odaklanır ve sürdürülebilirlik ilkelerine önem verir.
• Yenilikçi teknoloji: Yeşil kripto projeleri, genellikle ağ güvenliğini ve merkeziyetsizliği korurken enerji tüketimini azaltmaya yönelik yenilikçi teknolojilere ve yaklaşımlara odaklanır.
• Şeffaflık: Genellikle her enerji dostu kripto, enerji tüketimi ve karbondioksit emisyonları gibi çevresel performans konusunda yüksek düzeyde şeffaflığa sahiptir. Bu, kullanıcıların proje hakkında daha fazla güven hissetmesine yol açabilir.

Türkiye’de kripto madenciliği yasal mı?

Türkiye’de kripto varlık madenciliği düzenlenmemiştir ve Sermaye Piyasası Kanunu (SPK) kapsamında tanımlanan bir faaliyet değildir. Bu durum, kripto madenciliği yapan işletmelerin belirsizlik içinde faaliyet göstermesine neden olmakta.

Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), kripto hizmet sağlayıcılarının müşteri tanımlama, şüpheli işlem bildirme ve düzenli raporlama gibi yükümlülükleri yerine getirmesini zorunlu kılmaktadır. Bu yükümlülükler, kripto madencilik operasyonlarının şeffaf ve yasalara uygun bir şekilde yürütülmesini sağlamayı amaçlıyor.

Kripto Varlık Yasa Tasarısı, 2 Temmuz, 2024 tarihinde oy birliğiyle kabul edildi. Son aşama olarak taslak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayına gönderilip kabul edilse de yapılacak düzenlemelerin içinde şimdilik “kripto madenciliği” hakkında bir detay bulunmamakta.

Öte yandan dünyanın en büyük kripto para piyasalarından Çin’de sanal varlık ticareti, 2019’dan beri resmi olarak yasaklanmış olmasına rağmen döviz borsaları aracılığıyla çevrim içi olarak alım satım işlemi devam etmektedir. Bu yasağın sebebi hakkında pek çok fikir ortaya atılmış olup sebebinin çevre kirliliği olduğuna dair söylentiler en yaygın kabul edilen nedenlerdir.

Özet

Sonuç olarak Ethereum, Avalanche ve Solana gibi yeşil sanal varlıklar, çevresel sürdürülebilirliği teşvik etmenin yanı sıra kazançlı olma potansiyeli de taşıyabilir. Umarız enerji dostu kripto makalemiz, sorularınıza cevap bulmanızda yardımcı olmuştur.

Bu rehber, enerji dostu kripto paralar listesinin önemini vurgularken, karşılaşılan zorluklara ve gelecekteki potansiyellerine ışık tutmaktadır. Her yatırımda olduğu gibi, çevre dostu kripto paralar da belirli riskler ve belirsizlikler taşır. Piyasa dalgalanmaları, düzenleyici değişiklikler ve teknolojik zorluklar gibi olumsuz faktörler, yatırımların performansını negatif etkileyebilir. Yatırımcılar, riskleri dikkate almalı ve portföylerini çeşitlendirmeyi unutmamalıdır.

SSS